như đã biết là đã khởi đầu không phải với tính cách l'art pour l'art, thoạt kì
thuỷ phục vụ các xu thế mà ngày nay phần lớn đã bị triệt tiêu. Trong số đó
có thể đoán ra phần nào các mục đích phù thuỷ.
Thế giới quan đầu tiên mà con người có được, tức là thế giới quan
linh hồn luận, là có tính tâm lí học, nó chưa có nhu cầu giải thích bằng khoa
học, vì rằng khoa học chỉ được huy động khi người ta nhìn sâu vào vấn đề
con người không hiểu thế giới và do đó buộc phải tìm các con đường để
làm quen với nó. Thuyết linh hồn là đương nhiên và hoàn toàn dễ hiểu đối
với nguyên thuỷ; anh ta biết các sự vật của thế giới là như thế nào, chẳng
hạn như con người đã tự cảm giác về mình ra sao. Chúng tôi hoàn toàn có
cơ sở tìm ra rằng người nguyên thuỷ đã chuyển di những tương quan cấu
trúc của tâm lí bản thân sang thế giới, và chúng tôi mặt khác được phép tìm
hiểu xem thuyết linh hồn dạy điều gì về bản chất của sự vật mà linh hồn
con người được đưa trở lại vào bên trong chúng.
Kĩ thuật của thuyết linh hồn, tức phép phù thuỷ, cho chúng ta thấy
một cách rõ ràng nhất và hoàn chỉnh nhất cái mục đích áp đặt các qui luật
của đời sống linh hồn lên các sự vật cụ thể, trong khi thần thánh cũng có
thể là đối tượng cho các hành động phù thủy. Các điều kiện của phép phù
thuỷ vậy là có sớm hơn và cổ xưa hơn lí thuyết về thần thánh vốn là hạt
nhân của thuyết linh hồn. Các quan sát phân tâm học của chúng tôi gặp gỡ
ở đây với một lí thuyết của R.R. Marett mà một thời kì tiền linh hồn luận
(praeanimistisches Stadium) đã cho phép nó xuất hiện trước thuyết vạn vật
linh hồn, mà đặc tính của nó được biểu đạt tốt nhất bằng cái tên thuyết vật
linh (Animismus - Lí thuyết về sự sống động phổ biến). Thật chẳng có gì
nhiều nhặn để có thể nói đến kinh nghiệm về tiền linh hồn luận, vì người ta
chưa bắt gặp một dân tộc nào thiếu vắng những tưởng tượng về thần thánh.
Trong khi phép phù thuỷ vẫn còn chứa đựng toàn bộ quyền năng tối
thượng của tư duy, thì thuyết linh hồn đã tước bớt đi một phần của quyền
năng tối thượng đó đem cho các thánh thần và bằng cách đó đã mở ra con
đường tạo dựng một tôn giáo. Vậy thì cái gì đã đưa đẩy người nguyên thuỷ
đến năng lực chối bỏ đầu tiên đó? Thật khó mà có thể soi xét sâu vào tính
