với nhau, và những qui định ăn uống có tính Totem giáo khiến họ thường
không thể ăn uống cùng với vợ con họ.
Giờ chúng ta hãy đề cập đến tế vật. Theo chúng tôi biết thì không
hề có hội hè nào mà không có tế vật, nhưng điều có ý nghĩa ở đây là cũng
không hề có chuyện giết thịt con vật dành cho lần tế lễ ấy. Người ta ăn một
cách vô tư lự những rau quả và thịt rừng và uống sữa gia súc, nhưng những
kiêng kị tôn giáo đã khiến cho mỗi cá nhân không thể giết tế vật là gia súc
phục vụ nhu cầu riêng của anh ta. Không có một chút hoài nghi nào -
Robertson Smith nói - rằng mọi tế vật vốn đều là tế vật của chi họ vật tổ
(Clanopfer) và rằng việc giết tế vật thoạt tiên là một trong những hành động
đó, những hành động luôn luôn là cấm đoán đối với cá nhân và chỉ được
biện hộ khi cả chi họ cùng chịu trách nhiệm. Ở người nguyên thuỷ chỉ có
một kiểu hành động mang đặc trưng vừa nói, chẳng hạn các hành động
đụng chạm đến sự thiêng liêng của dòng máu chung của thị tộc. Cuộc sống
mà không cá nhân nào được lấy đi và chỉ có thể đem hiến tế với sự nhất trí
của mọi thành viên cùng chi họ được đặt ngang hàng với cuộc sống của
mọi thành viên của chi họ. Qui ước mỗi vị khách của bữa tiệc cúng đều
phải ăn thịt tế vật cũng có một ý nghĩa giống như qui ước việc hành quyết
đối với kẻ phạm tội trong thị chi họ phải được thực hiện bởi toàn thể chi họ.
Nói một cách khác: Tế vật được đối xử như một thành viên của chi họ, bản
mường cúng tế, vị thần của họ và tế vật đều cùng chung một dòng máu, đều
là thành viên của chi họ vật tổ.
Trên một cơ sở hoàn toàn minh xác Robertson Smith đã đồng nhất
tế vật với vật tổ cổ xưa. Trong thời cổ đại có hai loại cúng tế, một loại là
các gia súc mà người ta hàng ngày thường ăn thịt, và việc cúng tế hãn hữu
những con vật bị cấm vì nhơ bẩn. Việc nghiên cứu gần đây cho thấy, những
con vật này thoạt tiên vốn được đồng nhất với chính các thần, và trong
cúng tế, các tín đồ theo một cung cách nào đấy đã nhấn mạnh quan hệ
huyết thống của họ với con vật. Trong các thời đại xa xăm thì lại thiếu vắng
sự phân biệt giữa tế phẩm thông thường và tế phẩm "huyền bí". Mọi muông
thú khởi nguyên đều rất thiêng liêng, thịt chúng bị cấm ăn và chỉ trong
