động tỏ ra rất ghê sợ đối với chúng ta ấy, người ta xem là một trò châm
biếm.
Đặc biệt đáng lưu ý đối với những nhà nghiên cứu là tang lễ dành
cho kẻ thù bại trận và bị lột da đầu ở nhiều bộ tộc dã man Bắc Mĩ. Khi một
người Choctav giết chết một kẻ thù, thì cũng bắt đầu một tang lễ kéo dài
hàng tháng của anh ta, trong thời kì đó anh ta tự hành hạ mình một cách
nặng nề. Người Anh điêng bang Dakota cũng đã truy điệu như vậy. Khi
người Osage, đáng chú ý là một nam chiến binh, truy điệu người chết của
mình, họ cũng truy điệu kẻ thù vẻ như anh ta từng là một người bạn của họ.
Và trước khi chúng tôi đi sâu vào các nhóm khác của sự vận dụng
cấm kị đối đãi với kẻ thù, chúng tôi phải đặt vấn đề khắc phục một trở ngại
gần gặn. Động cơ của những qui định hoà giải đó, người ta sẽ phản bác
chúng tôi bằng Frazer và những tác giả khác, là hoàn toàn đầy đủ và không
có ích lợi gì với một "mâu thuẫn nội tâm" (Ambivalenz) cả. Các dân tộc đó
bị nỗi sợ dị giáo trước linh hồn những kẻ bại trận thống trị, nỗi sợ hãi đó
cũng không xa lạ gì đối với thời Hi-Lạp cổ đại và đã được nhà kịch gia vĩ
đại người Anh (Sêxpia = nd) đưa lên sân khấu trong những vở bi kịch
Macbeth và Richard III. Từ mê tín đó đã lần lượt sản sinh ra mọi qui định
hoà giải, cũng như những hạn chế và hối hận sẽ được bàn tới ở phần sau;
quan điểm này cũng được những nghi lễ tập hợp trong nhóm thứ tư nói rõ,
những nghi lễ không thể có cách giải thích nào khác hơn là những cố gắng
săn đuổi linh hồn của kẻ bại trận luôn bám theo kẻ giết người.
Bất đồng đó trên thực tế là rất gần gặn, và giá như nó hoàn toàn phù
hợp, thì có lẽ chúng ta có thể tiết kiệm được nhiều sức lực trong tìm kiếm
lời giải thích của mình. Chúng tôi hẵng gác lại cuộc tranh cãi với nó sang
phần sau, và chỉ phản bác nó trước hết bằng quan điểm phát sinh từ trong
những điều kiện của các cuộc thảo luận đã qua về cấm kị. Chúng tôi loại
trừ mọi chuẩn tắc cho rằng trong việc tiêu diệt kẻ thù còn xuất hiện những
nhân tố khác với tư cách những xung động tinh thần thù địch một cách
ngẫu nhiên. Chúng ta hãy phát hiện từ chúng những biểu hiện của lòng hối
hận, sự ca tụng kẻ thù, của thiên lương bệnh hoạn đã cướp đi cuộc sống của
