Nếu bọn trước mà cứ lạc hậu thì nơi nào họ cũng đã bị bọn sau nuốt mất, nhưng sự
thật là vua Hùng Vương thuộc đợt I cứ còn vững ngôi, tức khi hai bọn gặp nhau ở Cổ
Việt, thì hợp tác với nhau ngay mà không có sự chênh lệch văn hoá, nên vua Hùng
Vương mới còn giữ ngôi được.
Nhưng cắt nghĩa làm sao được khi mà các cổ thư Trung Hoa cho biết bọn sau đã có
trống đồng tại Hoa Nam tức trước khi di cư, còn khoa khảo tiền sử thì lại nói bọn ấy
chỉ di cư với lưỡi rìu đá mài hình chữ nhựt?
Có một chi tiết nầy mà ai cũng quên là giai đoạn kim thạch hợp dụng kéo dài rất
lâu, lắm khi ba bốn trăm năm, vì kỹ thuật khai mỏ kém cỏi của thuở ấy chỉ cho phép
quý tộc có vũ khí và vật dụng bằng đồng pha, còn dân chúng thì không. Các nhà khảo
tiền sử tìm được trên đường di cư của bọn II, lưỡi rìu đá mài hình chữ nhựt rủi ro
không nằm cạnh trống đồng nên kết luận phiến diện. Tuy nhiên, họ vẫn tìm được một
lần sự kiện kim thạch hợp dụng ở ngôi mộ Đông Sơn, nhưng họ lại kết luận sai lầm
rằng dân đó đang chỉ biết đồ đá rồi thình lình Tàu đưa đồ đồng tới. Nhưng đó là sai
lầm của riêng ông O. Jansé, còn các nhà khảo tiền sử làm việc rộng lớn hơn thì nín
thinh về điểm ấy.
Đọc sách đời Chu, ta thường thấy những câu đại khái như thế nầy: “Mài kim bằng
đá để châm cứu”. Ta cứ ngỡ trong khoa châm cứu cây kim bắt buộc phải bằng đá mới
có hiệu nghiệm nhiều.
Nhưng không, đó là dấu hiệu kim thạch hợp dụng của đời Chu. Chu đã văn minh
cao lắm rồi và y sĩ của họ cũng được trọng đãi lắm rồi, thế mà giai cấp y sĩ cứ còn
tiếp tục dùng kim châm cứu bằng đá mài thì biết dân Tàu đời Chu có sắm nổi vật
dụng bằng kim khí hay là không.
Dân Tàu đã thế thì dân Việt có thể lại còn kém hơn, và đồ kim khí rất ít trong xã
hội di cư.
Riêng ở Chàm thì tuyệt nhiên bọn sau không có trống đồng. Chúng tôi ức đoán
rằng dân Chàm là dân đợt II di cư sớm hơn hết, di cư trước khi chủng tộc phát minh
trống đồng, tức trước đời Tây Chu, tức ngay khi bị Sở đánh bại lần đầu trong một
trận chiến mà tất cả các quốc gia Việt ở Hoa Nam đều liên kết lại để đánh quốc gia
Tàu lai Việt là Sở, sẽ nói rõ ở một chương sau.
