Đó là một câu nói khiêm tốn thật sự chớ không giả, và tả đúng tinh thần
làm việc của người Tây phương. Nội cái chương trình hạn định ấy, đã là
một công trình vĩ đại rồi, và ba tờ tạp chí B.E.F.E.O. - B.S.E.I. - B.A.V.H. là
kho tàng vô giá của dân tộc ta vậy. Nếu thỉnh thoảng các ông có thử viết sử,
mà có viết sai đi nữa cũng chẳng sao, và công phu của các ông, ta không
bao giờ quên, và trái lại còn cần nói lớn lên lòng tri ân của ta đối với các
ông.
Trong địa hạt khoa học, bài bác nhau, không hề có nghĩa là không ưa
nhau hay thù nghịch nhau, và chính từ các cuộc bài bác, sự thật mới xuất
hiện ra được.
*
* *
Ở mấy chương trước chúng tôi có nói đến cái bí của các ông Tây về
Đông Sơn và chúng tôi sẽ theo phương pháp học để tìm những cái khoen
trung gian cần thiết.
Nhưng như đã nói, Đông Sơn là một cuộc sa lầy, nguồn gốc dân tộc ta
làm sao mà nằm tại giai đoạn đó được.
Tuy nhiên, việc học hỏi ấy, không phải là đáng vứt đi, vì nó soi sáng giai
đoạn giữa. Ta ngược dòng thời gian nhưng rồi cũng phải xuôi dòng thời
gian để đi đến những cái bến đích xác. Một cái bến đó là thời Mã Viện chớ
không phải là thời Lộ Bác Đức như ông L. Aurousseau đã nói. Từ năm 111
T.K. đến năm Mã Viện, sử ta còn mơ hồ nhiều lắm, và đã bị ông L.
Aurousseau làm cho rối loạn thêm chính vì ông tưởng rằng nó đã rõ, theo
lối hiểu sử Tàu quá sai lầm của ông.
Đông Sơn là giai đoạn nằm trước thời Hai Bà Trưng đúng 31 năm.
