Năm 1944, ông A. Fraisse tỉnh trưởng tỉnh Thakkhet nghe viên chức Ai
Lao cho biết trong vùng đó, trên dãi núi Phu Ac có một thứ „Mọi“ không
chịu đầu phục, tên là „Mọi lá vàng“, tiếng Lào là Khả thong long.
Ông A. Fraisse nghĩ ngay đến Quỉ lá vàng của cố đạo L. Cadière vì dãi
núi Phu Ac nằm gần ngang vĩ tuyến với động Phong Nha ở Quảng Bình,
nơi mà dân có thấy chòi của Quỉ lá vàng. Hai dân tộc sống gần nhau là Lào
và Việt có thể gọi một thứ dân thiểu số có mặt ở cả hai lãnh thổ bằng một
tên chung vì cái biệt sắc của dân thiểu số ấy, biệt sắc lá vàng.
Từ Quảng Bình đi Nam Lào, ngày xưa có con đường mòn vượt đèo Mụ
Già, còn vào năm đó thì đường mòn ấy đã thành đường xe hơi chạy được,
dân hai nới có thể qua lại với nhau một cách dễ dàng.
Ông A. Fraisse đã vào Trường Sơn từ hướng Tây, tức từ xứ Lào, ngược
lại với đại tá Roux và hạ sĩ quan Gorgorio, và ông dùng con đường Mụ Già,
thay vì leo Trường Sơn như đại tá Roux.
Nhưng cả hai đều gặp một thứ dân, đó là Quỉ lá vàng, bằng vào ký ức của
một thính giả đã nghe phúc trình tại Viện Viễn Đông Bác Cổ Hà Nội năm
1942, ông ấy đã cho biết như vậy trong tạp chí B.S.E.I rằng đại tá Roux đã
nói đến Quỉ lá vàng lúc thuyết trình.
Nhưng cái ký ức của một thường dân không dùng được, nên ta chỉ dùng
khảo sát của nhà khoa học A. Fraisse mà thôi, bởi cả hai đều gặp Quỉ lá
vàng thì dùng một trong hai, tuy không đủ, nhưng không còn cách nào
khác.
Ông A. Fraisse bèn quyết đi tìm họ, không phải để bắt họ đầu phục, mà
để nghiên cứu họ. Dưới đây là kết quả của cuộc nghiên cứu của ông A.
Fraisse, có lẽ cũng trùng hợp với tài liệu của hai quân nhân nói khi nãy, tài
liệu mà cố đạo L. Cadière đã đánh mất trong lúc bị bắt, và Viện V.Đ.B.C.
cũng bỏ thất lạc.
