Thật may mắn! Nguyễn Du chỉ phải hỏi thăm có mấy người đã
có thông tin. Đúng là quan tri phủ Quốc Oai về ẩn cư ở đây. Vũ
Trinh cùng vợ vô cùng mừng rỡ thấy Nguyễn Du khỏe mạnh. Mấy
năm nay loạn lạc, từ dạo anh Khản, anh Điều mất thì tin tức về
Nguyễn Du cũng bặt tăm. Nguyễn Quýnh thì nghe đồn chống lại
Tây Sơn ở quê và đã bị bắt, bị giết! Anh chị em gặp nhau mừng vui
mà rơi nước mắt. Bà chị của Nguyễn Du thương em nên tất tả chợ
búa, suốt ngày lo nấu nướng bồi dưỡng. Vũ Trinh một thân ẩn
nhẫn lâu ngày, gặp được Nguyễn Du như cá gặp nước, hai anh em
suốt ngày đàm luận chuyện thế sự, chuyện văn chương.
Vũ Trinh kể cho Nguyễn Du biết chuyện những ngày mình vất
vả long đong dốc hết sản nghiệp vào việc quân, theo Vua Chiêu
Thống chạy trốn khắp các vùng Hải Dương, Sơn Nam, Kinh Bắc.
Rồi khi Tôn Sĩ Nghị kéo quân sang, các văn thần võ tướng nhà Lê
đều trốn chạy cả thì ông phải đem trầu rượu khao quân Thanh và
đối đáp với Tôn Sĩ Nghị ra sao. Đến khi quân Mãn Thanh bị Tây
Sơn Nguyễn Huệ đánh đuổi phải chạy dài, Chiêu Thống cũng chạy
theo Tôn Sĩ Nghị, ông chạy theo nhưng không kịp nên về đây ở ẩn.
Nguyễn Du nói với Vũ Trinh:
-May là anh không theo kịp nhà Vua nên đã tránh được cái nhục
hàng thần lơ láo! Anh có biết chuyện Vua Lê bị gióc tóc, gọt đầu,
bị xem như bọn tù tội người Mãn Thanh không?
Vũ Trinh buồn rầu:
-Anh có nghe chuyện này! Nhưng Vua ta thật thà nên bị quân Mãn
Thanh nó lừa bịp.
Nguyễn Du không đồng tình với cách nghĩ ấy! Anh cho rằng,
người làm Vua một nước thì phải biết xử lý mọi chuyện theo tư cách
người đại diện quốc gia, chứ không phải xử thế như một kẻ bình
