Đấy là cảnh Đan Nhai qui phàm (buồm về bến Son). Những
chiếc thuyền đánh cá từ ngoài khơi vào bờ. Mặt biển nước đã
chuyển dần từ xanh trong sang sẫm, nhưng những con sóng nhẹ
nhấp nhô vẫn tiếp nhận ánh mặt trời từ phía tây chiếu vào nên
lấp lóa như một sự mời chào tươi vui. Nắng còn chiếu sáng trên
hàng trăm cánh buồm đang từ từ cập bến, chiếu sáng cả bãi cát
vàng trong gió nhẹ lung linh khiến cho khung cảnh toàn vùng như
đỏ rực. Nguyễn Du sực nhớ tới một câu thơ của Lê Thánh Tông trong
bài Đan Nhai qui phàm, ông đọc cho Nguyễn Hành nghe: Ráng
chiều lưu đến vạn vùng Son (Tịch chiếu lưu hà vạn khoảnh đan).
Nguyễn Hành bổ sung thêm:
-Nhà Vua còn có bài Đan Nhai hải môn (Cửa biển Đan Nhai) tả
cảnh ở đây, chắc chú cũng nhớ câu “Nước thủy triều liền với trời
xanh, chim âu ngủ trên bãi cát”. Cửa Hội là nơi thắng cảnh chú ạ!
Ngừng một lát, Nguyễn Hành nói tiếp:
-Đây là vùng cát bồi. Sách xưa đã tả cửa Đan Nhai đá chìm lởm
nhởm, thuyền bè rất khó ra vào cửa sông. Vậy nên khi thuyền vào
trong lạch không thể chạy theo một đường thẳng mà phải theo hướng
luồng nước, lúc thì sang trái, khi thì sang phải làm cho những cánh
buồm cứ dập dờn qua lại như một đàn bướm vờn hoa, hoặc một đàn
cá đang giỡn nước. Càng về chiều, cảnh càng huyền ảo. Buồm
như bay lên trời.
Nguyễn Du cũng hứng thú theo tay chỉ của Nguyễn Hành:
-Chú thấy vừng trăng thấp thoáng kia không? Tự nhiên cháu
nghĩ được một ý:
Cánh buồm thấp thoáng vành trăng khuyết
