NGUYỄN DU TRÊN ĐƯỜNG GIÓ BỤI - Trang 281

11. Nhà sử học Thucydides (460-400 TCN) đã mô tả rất tỉ mỉ 'Cuộc viễn
chinh Sicily'. Thất bại này xảy ra năm 413 TCN, 2 năm sau khi Nicias rời
Athens. Thucydides cũng kể lại các sự kiện khác trong cuộc chiến tranh
Peloponnesian cho tới năm 411 TCN, sau đó sử gia Xenophon kể tiếp cuộc
chiến tranh này.
1. Epaminondas là người bạn hữu thân thiết nhất của Peolopidas. Plutarch
viết về cuộc đời của Epaminondas nhưng phần viết này không còn nữa.
(Xem thêm chú thích trong truyện về Agesilaus).
2. Vụ chiếm cung điện Thebes (Cadmea) diễn ra năm 382 TCN. Trận chiến
nơi Epaminondas cứu Pelopidas diễn ra trước đó 2 năm. Trong trận này
Sparta và Thebes ở cùng phe.
3. Việc Athens đầu hàng Sparta vào tháng 4 năm 404 TCN đã chấm dứt
cuộc chiến tranh Peleponnesian sau hơn 28 năm giao tranh. Viện Nguyên
lão của Athens bầu ra 30 người để cải tổ hiến pháp và luật nên đây gọi là
'Hội đồng 30'. Nhưng thay vì cải cách thành phố, họ lại bầu người vào các
chức vụ quan trọng và kiểm soát thành bang. Ðầu tiên, việc 'Hội đồng 30'
bắt giữ tất cả những người cản trở làm cho dân chúng vui mừng, nhưng 'Hội
đồng 30' còn đi xa hơn khi họ tước vũ khí của tất cả người dân Athens, trừ
một nhóm 3000 người vốn là lực lượng của họ. Ngày càng có nhiều người
Athens bị xử tử vì chống lại 'Hội đồng 30'. Những người chống đối bị thanh
trừng và mọi tài sản đều bị tịch thu, còn 'Hội đồng 30' tự do hành động theo
ý mình. Sau đó, khoảng 70 người tị nạn trốn ở Thebes quay lại tấn công
pháo đài Phyle. Dân chúng Athens bèn hợp sức với họ. Vì thế, 'Hội đồng
30' bị giải tán và nền dân chủ được khôi phục lại ở Athens.
4. Công cuộc giải phóng Thebes diễn ra vào mùa đông năm 379 TCN, 3
năm sau vụ chiếm giữ cung điện của người Sparta. Câu chuyện này được kể
chi tiết hơn trong bài viết của Plutarch nhan đề Ma quỷ của Socrates.
5. Việc người Sparta bất ngờ chiếm đóng Thebes bị coi là một hành động
phản bội đồng minh, và việc người Sparta sai quân tiếp viện cũng lại là một
hành động phản bội.
6. Tại trận Leuctra (năm 371 TCN), người Thebes đã mang lại một chiến
thuật mới gọi là 'chiến thuật đánh xiên'. Chỉ có 6000 quân chống lại khoảng