NGUYỄN DU TRÊN ĐƯỜNG GIÓ BỤI - Trang 284

7. Cimon (510?-450? TCN): Thống chế và chính khách của Athens. Ông là
con trai Miltiades, người làm nên chiến thắng Marathon. Cimon tham gia
trận Salamis và sau đó góp phần thiết lập liên minh Deli. Cùng với
Aristides, ông chỉ huy hạm đội Hy Lạp tới bán đảo Tiểu Á để giải phóng
các thuộc địa ở đây khỏi ách thống trị của Ba Tư. Năm 466 TCN, ông đánh
bại hạm đội Ba Tư tại sông Eurymedon (bây giờ là sông, Thổ Nhĩ Kỳ). Sau
cuộc nổi loạn của người Helot ở Sparta, uy tín của ông bị giảm sút và bị
cách chức. Sau đó, phe dân chủ của Pericles đã trục xuất ông. Khi được
triệu hồi năm 451, Cimon đàm phán hiệp ước đình chiến 5 năm giữa Sparta
và Athens, rồi góp tiền bạc xây dựng lại Athens. Plutarch cũng viết về cuộc
đời của Cimon nhưng chúng tôi không đưa vào tập sách này.
8. Pisistratus (khoảng 600-527 TCN): Thống chế, chính khách và là nhà độc
tài ở Athens. Là con trai Hippocrates, ông cầm đầu phe dân chủ chống lại
phe quý tộc. Xem câu chuyện về cuộc đời Solon để biết thêm về Pisistratus.
9. Ðây không phải là sử gia Thucydides nổi tiếng.
10. Việc lập chính sách dựa theo ý kiến quần chúng được Plato gọi là 'kịch
sĩ' (theatrocracy).
11. Parthenon là tên ngôi đền thờ nữ thần Athena. Parthenos được xây dựng
trên ngọn đồi Acropolis ở Athens vào thế kỷ thứ 5 TCN. Ðây là một kỳ
quan kiến trúc của thế giới Hy Lạp cổ đại.
12. Các đồng minh của Athens, trước đó bị Aristides cưỡng buộc nộp thuế,
mệt mỏi vì những đóng góp quân sự và thấy không cần nộp thuế nữa vì giờ
đây người Ba Tư đã bị đuổi khỏi Hy Lạp. Nhưng người Athens vẫn đòi tiếp
tục duy trì Liên minh Deli, tiếp tục bắt họ đóng thuế. Vì các đồng minh có
thể góp tiền thay cho binh lính nên dần dần các đồng minh đã mất đi kỹ
năng chiến trận và trở thành nô lệ phụ thuộc vào Athens.
13. Thực tế, những người Athens không chinh phục được Sicily. (Xem cuộc
đời Nicias để biết về cuộc viễn chinh này).
14. Aeginet (Aegina): một hòn đảo ở phía nam Hy Lạp.
15. Phidias (khoảng 490-430 TCN): nhà điêu khắc, kiến trúc sư, hoạ sĩ Hy
Lạp cổ đại nổi tiếng. Ông là tác giả của nhiều công trình vĩ đại như tượng
các Thống chế nổi tiếng của Athens như Miltiades. Phidias trực tiếp chỉ đạo