Một mùi tanh nao ruột tẩm lấy không khí. Những xác chết và cả
những thân thể trần truồng, đen như than còn thoi thóp ở tý bụng hoi hóp
dính trên mặt đất, đều nằm thành dãy, đều trông lên mắt Quang với những
con mắt lờ ngờ vẩn máu cá, và đều rên rỉ cùng một tiếng:
- Đói!
Người qua lại như không nhìn thấy. Nhưng Quang vẫn thấy nhiều tia
mắt hơi ánh lên và nhiều nếp trán hơi chau lại.
Lòng thương tuy đã bị dạn đi nhiều nhưng chưa bị tắt hẳn, tuy đứng
trước một cảnh tượng tàn khốc mà người ta cảm một cách rõ ràng và ghê sợ
rằng mình bất lực. Hơn nữa, người ta còn choáng váng thêm vì thấy còn
chiến tranh, còn phải bán thóc cho quân Nhật hay bất cứ tổ chức nào của
chính phủ Nhật đưa ra, còn sự đầu cơ hoành hành, còn sống hay chết là ở
trong tay những hiến binh tha hồ bắt bớ, tra tấn, bắn giết, và còn chỉ trông
vào đồng lương tháng, cái vốn nhỏ, vài mảnh ruộng, hay hai bàn tay không
thì cái chết thế nào cũng đến. Chết! Không! Đói đã rồi mới chết. Chết nhan
nhản như đây kia. Chết... cả vợ mình, con mình, cha mẹ mình, anh em mình
và chính mình...
Chiến tranh... Bóc lột... Đàn áp... Thống khổ... Giầu sang... Những
tiếng rên xiết cùng vang trong tâm trí Quang. Sáng nay một tờ báo tuy chỉ
được phép nói lờ mờ thôi, nhưng cũng phải để dân chúng biết số người bị
cái đói cướp đi đã tới hai triệu rồi. Quang không còn thể đau đớn hơn được.
Nguyên hai tỉnh Nam Định và Thái Bình, nơi Quang sinh trưởng, bị
tàn sát thế là nửa dân số. Tại đây, có làng đã chết hết. Cả những nhà đã cày
cấy bốn năm mẫu, mọi năm nào thóc ăn, thóc để. Không còn một ngọn rau,
một củ chuối. Có kẻ đã ăn sống cả lúa non để bồng bế con cái ra đi hẳn, bỏ
mặc cha mẹ anh em thân thuộc ngắc ngoải ở lại. Nhà cửa trơ trụi, vườn đất
cỏ mọc um. Nhìn đâu cũng thấy mờ mờ khói. Sáng, trưa, chiều hôm nay...
ngày mai... ngày kia... làng mạc, đồng áng cứ lịm dần, lịm dần, và, dưới
