Nhưng không! Thật đúng là Tiểu Hoa múa võ năm xưa. Trong làn
hương thoang thoảng của cây ngọc lan lộng gió và nắng đầu thu và trong
cái lặng lẽ của gian nhà nhỏ không khí xa xưa nọ, Tiểu Hoa đã kể cho tôi
nghe một phần câu chuyện hai mươi năm qua của cuộc đời mình.
Chính ở gian nhà đây Hoa ông đã nhắm mắt. Đúng thao đao, dải lưng
da báo, đôi roi hoa và cái vòng cổ bện dạ vàng có bộ nhạc đồng là những
vật để lại. Hoa ông mất năm Tiểu Hoa mười bốn tuổi. Năm 1941, Nhật mở
rộng chiến tranh tràn vào Đông Dương. Đường Lạng Sơn bị đóng, bị khám
xét rất ngặt. Gánh võ phải ở lại Hải Phòng. Thực dân Pháp càng ra tay
khủng bố, bóc lột dân chúng. Thóc cao gạo kém. Người thì đói nhưng gạo
lại đem nấu cồn nộp cho Nhật chạy ô tô, chạy máy bay. Ruộng bãi thì phá
ngô nhổ lúa để trồng đay. Cái gì cũng khan hiếm, cũng đầu cơ tích trữ. Đâu
đâu cũng khó khăn, tiêu điều, ngột ngạt. Gánh võ đã lên Hà Nội, rồi đi về
cả mấy tỉnh lẻ và những phủ huyện nổi tiếng là giàu, dễ làm ăn và không hề
biết bom đạn là gì. Nhưng gần Tết năm 1943, gánh võ cũng lại phải về Hải
Phòng. Đi thêm nhiều nơi, con gấu cũng gày lắm. Nhiều bữa, nó chẳng chịu
ăn gì cả. Nhiều chủ hiệu thuốc, hiệu cao lâu cứ cho người săn đón hỏi mua
con gấu.
... Ngày hôm ấy là chủ nhật, tiết xuân nắng ấm. Cuộc diễn vào buổi
sáng, vẫn ở quãng dốc cầu Hạ Lý gần cái vườn hoa gọi là vườn hoa Ba Ty
toàn những cây to mà không có một luống hoa nào kia. Tan lễ nhà thờ lại
gặp phiên ngày chẵn có tàu thủy chạy Hòn Gai, Nam Định nên khách xem
cũng đông. Giữa lúc tiếng thanh la cầm nhịp vang dậy, đôi roi của Tiểu Hoa
bay múa chung quanh con gấu đen, và con gấu đen tránh đỡ càng ngộ
nghĩnh kỳ thú, thì có tiếng ngựa hý, rồi tiếng chó sủa. Một con ngựa cao
lớn, mỡ mượt lộp cộp đến đứng sững ở bờ đường. Một tên quan Nhật, mũ
lưỡi trai chum chủm trên đầu, trễ bên sườn một thanh gươm dài đốc buộc
tua kim tuyến, mắt nhọn, nghiêm và lạnh, đưa mắt nhìn loáng vào đám
đông rồi nhè nhẹ ghì dây cương. Theo sau hắn, một người lính béo lùn, áo
cộc tay, quần đùi, lấn quấn cầm một chùm dây da mắc xích ba con chó. Cả
