Đôi mắt nâu của bà tôi lờ đờ nhìn cái đồng hồ treo ở đầu giường mình
- cái đồ vật mà khi ông tôi còn sống sau những trận cờ bạc thua cháy và say
rượu trở về đánh chửi bà tôi cũng đã mấy lần đem đi cầm, bán ấy, - tỏ rằng
lúc bấy giờ cõi lòng già lại thắt lại thêm vì nhiều nỗi cơ cực. Cả tôi cũng
phải buồn rầu. Tôi không biết chép miệng, tôi không biết thở dài, không có
những giọt nước long lanh khóe mắt, nhưng vẻ mặt ngơ ngác của tôi cũng
đủ chứng tỏ rằng tôi cũng cùng một cảm tưởng với bà tôi. Lần nào cũng
vậy khi người mua đến khuân đồ đi, tôi lại thần người ra hồi lâu, rồi vơ vẩn
tìm một vật gì để thay vào. Và tôi đã ghen cuồng lên chỉ muốn cướp lấy,
muốn đập phá, khi thấy các đồ đạc nọ được người mua mang về lau chùi
bóng bẩy trông như mới.
Theo liền với sự nghiện ngập mỗi ngày một nặng và sự ốm yếu rũ rượi
của thầy tôi, sự buôn bán của mẹ tôi cũng mỗi ngày kém mãi.
Trên những vòng kê ở chợ, không còn những thúng táo tây khoe màu
đỏ thắm hay vàng tươi, những rổ đào Vân Nam rực rỡ trong màu hoàng yến
và lá trắc bách diệp xanh đậm, những lồng cam Hoa Kỳ mọng nước óng ả,
những bắp cải nõn nà, và những mớ cà rốt, súp lơ, đậu Hòa Lan, cần, hẹ
tươi ngon bày từng đống cao chấm bụng... Hoa tai và nhẫn vàng, mẹ tôi
tháo bán đi lúc nào không rõ. Cái thúng thanh con trước kia, hễ tan chợ là
đầy xu, hào, nay chỉ hàng ngày loáng thoáng mấy đồng hào con và tiền
trinh. Lắm bận, chờ mẹ tôi quay đi chỗ khác, tôi lẻn đến khẽ nhấc vỉ buồm
lên, định ăn cắp tiền đi đánh đáo và ăn quà, thì chỉ thấy thúng không.
Bao nhiêu năm qua, nhưng tôi không thể quên được những buổi chiều
hè ấy. Hơn ba giờ, chợ vẫn còn nhiều hàng đông người mua bán, mẹ tôi đã
cắp thúng lủi thủi về. Trên bờ đê, dưới những chòm xoan tây lấp loáng hoa
đỏ, mẹ tôi mặt rầu rầu, đầu hơi cúi, mắt nhìn như không thấy gì, đi rất
chậm. Qua những lớp người dồn dập, huyên náo, trông mẹ tôi sao mà mệt
mỏi, buồn thảm. Tâm trí mẹ tôi lúc đó chắc đã hoàn toàn tê buốt vì những ý
nghĩ thấm thía về sự trụy lạc không phương cứu chữa của gia đình, sự trụy
