Ngay từ phút đầu tiên mở cửa gian nhà cho chúng tôi khuân đồ đạc
vào, người chủ đã đổi ngay nét mặt, vừa cười một cách rất lạnh nhạt, vừa
tiếp chuyện như tra hỏi chúng tôi. Đến bấy giờ tôi mới nhận ra hình như mẹ
tôi đã giấu tôi nhiều điều, đã dối tôi nhiều việc. Điều quan hệ thứ nhất và
việc cấp bách thứ nhất là chúng tôi chưa có tiền trả trước tháng thuê nhà.
Đã thế lại không mượn được giường của người quen là cháu họ của bố
dượng tôi, mà mẹ tôi đã nói đi nói lại với tôi nào là người rất tốt, nào ở lâu
quen biết nhiều người cũng rất tốt ngoài Hải Phòng, nào là vợ chồng chị ta
thu xếp đâu vào đấy cả rồi chỉ chờ đón mẹ con tôi ra làm ăn!
Cả ngày hôm trước, chúng tôi ăn cơm nắm. Đi tàu phải thức suốt đêm.
Mờ sáng đến giờ lại phải khuân vác, đi bộ và chạy vạy hết nhà này sang
nhà khác. Cứ phải ăn đã. Muốn ra sao thì ra. Chính vì bữa cơm đầu tiên
thổi nấu lấy ăn ở nơi xa lạ ấy, mà tôi lại càng thấy buồn thảm.
Tuy có cái cóng để đựng nước, nhưng vì máy ở xa nhà, nước lại hiếm,
không thuê ai gánh được, nên nhà tôi phải "vay" nước nhà chủ để vo gạo
nấu cơm. Nhà lại chỉ có một cái nồi và một cái rá, mẹ tôi đã lau chau lại
định hỏi mượn nhà chủ rổ và xanh để rửa rồi luộc rau, nhưng bố dượng tôi
gừ gừ bảo đừng, tranh lấy làm bữa. Ông rửa rau bằng rá vào cái thau sắt đã
thủng phải hàn bằng nhựa đường, và luộc rau trước vào cái nồi con để thổi
cơm.
Bữa cơm dọn ra cái mẹt. Người đàn ông chủ nhà cứ ở nhà dưới chòm
chõm trông lên chúng tôi ăn uống. Chúng tôi chưa kịp thu dọn bát đĩa, y đã
lên. Lần này không cười, nét mặt rất đanh lạnh, tiếng nói sin sít, và chỉ nói
mấy câu rất ngắn, y bảo chúng tôi tìm nhà khác mà ở, vì y đã nhận tiền của
"người ta" rồi. Y nói chính vì nể người cháu bố dượng tôi, nên y đã giữ lại
gian này hàng nửa tháng nay, vậy mà đã dọn đồ đạc đến, chúng tôi vẫn
chưa nói đến tiền nong gì cả!
... Ba hôm ròng, tuy ở một gian nhà không quá mười lăm thước vuông,
với đủ cả những đồ đạc thân thiết và cần dùng nhất của mình, tôi vẫn thấy
