Nội cũng vậy. Mặc dầu tôi lại đi chơi các phố, các đường. Tôi vào cả chợ
Đồng Xuân, quanh không biết bao lần hồ Hoàn Kiếm, Hàng Đào, Hàng
Buồm, nhà ga, Gô Đa, Tràng Tiền, Bờ Sông, Bến Nứa... Nhưng đến hôm
thứ ba thì tôi bảo mẹ tôi đưa tiền cho tôi. Mẹ tôi đã hỏi đi hỏi lại tôi lấy tiền
làm gì. Tôi chỉ bảo mẹ cứ đưa để tôi xem có sách gì cần mua thì mua. Tôi
đã lấy lại cả hai tờ giấy bạc mới nguyên ấy, và mẹ tôi ngần ngại có ý dặn dò
can ngăn tôi. Bà cũng định đổi tiền để bớt lại mà không dám!
Từ nhà người anh họ tôi ở đường Quan Thánh xuống Bờ Hồ, tôi đã đi
như mê. Và tôi càng như mê hơn khi mua sách xong. Tôi mua hết cả hai
đồng. Có những cuốn ngày xưa ở Nam Định, ngày ngày tối tối tôi đã ngắm
mãi trong một hiệu sách nổi tiếng nọ. Có những cuốn tới đây tôi mới thấy
đề tên ở sau bìa. Nhiều nhất là thơ của những tác giả tôi đã học bài hay
được nghe các bạn học lớn tuổi, các nhà văn thời bấy giờ ca tụng. Văn
xuôi, ngoài mấy cuốn truyện của Chateaubriand, Alphonse Daudet, còn là
của Jean Jacques Rousseau, Voltaire, Diderot... dùng làm sách giáo khoa
sau đây tôi phải tra cứu tự vị hết sức cực nhục mới hiểu được rất đại khái.
Sở dĩ tôi chọn những sách của ba nhà văn trên này là để rồi đây mình sẽ có
thể ăn nói với các "lão" học trò thành chung hay tú tài về sức học của mình
dù không được ăn học như họ. Lý do thứ hai là để xem xem những tư
tưởng lớn xã hội bác ái kia là thế nào mà được thế giới truyền tụng đến thế.
Tôi như mê đi còn vì thấy cùng hiệu sách đây, cũng những cuốn sách này,
nhưng ở tủ trong kia, ở bàn trong kia có hàng đống sách như thế đã bụi bám
vàng ố, giá tiền chỉ có một nửa. Nghĩa là cuốn tôi mua mới phải trả một hào
hai, thì cuốn cũ chỉ sáu xu, năm xu. Tôi như mê đi còn vì thấy ngay ở bờ hè
phố sau hiệu sách đó, cũng có hàng đống sách cũ của mấy hàng sách đầu
đường, giá bán lại chỉ một phần ba!
Chúng tôi đi tàu thủy. Mỗi suất vé một hào. Mẹ tôi phải vừa cãi vừa
van xin hàng giờ, và phải mở tung cái hòm ra để phân bua rằng chỉ có sách
và là sách học của tôi chứ không phải là hàng hóa gì cả, nên mới được miễn
cước. Lên bến, mẹ tôi lại phải một lần nữa mở hòm phân bua với người
