đưa đón con cháu bốn buổi đi học về học. Còn nghe đồn có nhà phải chạy
hàng bạc nghìn với Sở mật thám để xin tha cho con, cho cháu.
Yên Bái đã bạo động! Yên Bái đã bạo động!
Đêm đêm ở cái thành phố làm ăn buôn bán sinh sống rất nền nếp -
thành phố Nam Định, quê hương tôi ấy - nhà nhà đóng cửa đã sớm lại càng
sớm. Cả mấy phố chính cũng lên cửa tắt đèn từ bảy tám giờ tối. Các đường
có thợ nhà máy đi về, ban đêm vừa vắng lại vừa lạnh hoang lạnh ngắt vì
không mấy ai qua lại. Các báo trên Hà Nội xuống, hàng phố đón mua sớm
từng giờ. Phải, đã có bạo động ở Yên Bái nhưng đã bị dập ngay và các
người khởi xướng "phiến loạn" đã lần lượt bị bắt!...
Nguyễn Thái Học, Ký Con, Phó Đức Chính... đã giải lên chém ở Yên
Bái. Chúng tôi nghe chuyện, đọc báo và nhất là nghe tin, nghe đồn về các
cuộc truy nã, các vụ xử án, đặc biệt là những chuyện về đời Đoàn Trần
Nghiệp tức Ký Con. Chúng tôi vẫn cố ý không tin Ký Con bị bắt. Nghĩa là
Ký Con vẫn sống, vẫn hoạt động ở ngoài vòng pháp luật!
Năm học ấy, tôi cũng có mấy bạn khá thân. Nhưng từ ngày xảy ra
những sự kiện kia, thì bẵng đi một dạo, tôi chỉ đi về một mình. Cả khi đến
trường, ngồi với nhau chờ trống vào lớp, tôi cũng không muốn chuyện trò
nô nghịch gì cả. Biết bao nhiêu ý nghĩ và những câu hỏi về cuộc bạo động,
về Nguyễn Thái Học, Ký Con và Phó Đức Chính đã bị tử hình. Trong cái
buồn này có cả sự bâng khuâng, thương xót vô cùng.
Rồi phần vì ai nấy thêm một tuổi là phải thêm một khôn, một lớn,
cũng như phải đứng đắn khác trước, nên tôi không đi đào củ chua me,
không đi mò trộm ngó sen, không đi bắt cá đuôi cờ ở chân thành, ở ngoài
hào ngoài ruộng nữa. Tôi thôi nghịch như thế còn để các bạn tôi thấy tôi
cũng là một người đã có "đầu óc" rồi đây!
