bút. Và tôi vẫn không dám để người chung quanh thấy tôi là văn sĩ, là viết
truyện gì cả!
***
Trở về Hải Phòng đầu mùa thu năm 1937 ấy tôi tìm mượn và mua đọc
được cả Léon Tolstoi, Maxime Gorky và những sách của nhà xuất bản Xã
hội của Đảng Cộng sản Pháp trong đó có tập Tuyên ngôn Cộng sản của
Mác và Ăng-ghen.
Sau cuộc đình công của hơn bốn ngàn công nhân Máy tơ và liên tiếp
những cuộc đấu tranh thắng lợi của Cảng Sáu Kho, nhà máy Xi măng, các
hãng vận tải, các anh chị em buôn bán chợ Sắt, các anh em thợ xẻ, kéo xe,
thợ may... thì có thể nói không khí của Hải Phòng sôi nổi rần rật như đã qua
những ngày hội đặc biệt. Bao nhiêu câu chuyện, bao nhiêu tin tức, bao
nhiêu điều phải thì thào, lẩn lút, tránh né, nay đàng hoàng cất lên thành
tiếng thành lời ở các cửa miệng của từ người đàn bà đội than, người làm
phu thùng và đến cả những kẻ đi ăn đi ở cho các hiệu các nhà tận hang
cùng ngõ hẻm. Các ái hữu cũng lần lần thành lập, có trụ sở trương biển ở cả
những phố to, những ngõ đường đông đúc nhất của thành phố.
Nhiều sách bằng tiếng Pháp của loại sách mác-xít phổ thông bày bán,
song song với những Nắng mới của Tự lực văn đoàn, Phổ thông bán nguyệt
san của nhà xuất bản Tân dân, trong những tủ kính trên những giá gương
mạ kền sáng choang. Cũng ở giữa những phố buôn bán to và những ngả
đường tấp nập thợ thuyền đi về.
Cuốn Vấn đề dân cày của Qua Ninh và Vân Đình đã truyền đi và được
giữ gìn vô cùng quí giá. Cuốn Ngục Kôngtum của Lê Văn Hiến thì chưa
kịp bày đã hết. Sở mật thám Hải Phòng cũng không kịp tịch thu. Từ ngày
mở hẳn chi nhánh báo Thời thế thì những sách của ta đã đưa đến tận tay
quần chúng lao động độc giả Hải Phòng. Tôi cũng đến đây mua báo, mua
sách.
