xuống ngay nơi ông chủ ra vào đổi bàn là ở bếp lò, chỗ này trơ trụi gần hết
gỗ dầm trên trần.
Còn lý do này nữa: lan can hàng hiên lại treo một biển rất to. Biển sơn
nền màu đỏ rực, kẻ chữ trắng tên báo, một bên vẽ hình một công nhân trẻ
đội mũ cát két giơ ngang thái dương nắm đấm chào kiểu Mặt trận.
A! Giữa thanh thiên bạch nhật ở một thành phố công nghệ và bến cảng
ra vào tàu các nước thế này, đúng là tù chính trị, tù cộng sản ở Côn Lôn về
mở hẳn trụ sở công khai rồi còn gì nữa! Chỉ thiếu không kéo cờ đỏ búa
liềm của Đảng Cộng sản Đông Dương, đứng bên "nó" là Đảng Cộng sản
Pháp và chung quanh "nó" là Đệ tam Quốc tế thôi! Nhưng không cờ thì lại
có tấm biển đỏ chói kia, hình công nhân trẻ đội mũ cát két và quả đấm giơ
ngang thái dương kia, có kém phần kêu gọi, tuyên truyền, động viên tập
hợp đấu tranh đâu?!
Chao ôi! Làm sao mà người ta lại biết được hết những ý tình của
những trí tưởng tượng, óc suy nghĩ và mắt nhìn xa rộng của những đại thần
toàn quyền Bờ-rê-vi-ê, thống sứ Xa-tiền hay các quan lớn chánh mật thám
Đông Dương Gờ-răng Giăng, đốc lý Hải Phòng Viếc-gi-ti, hay các quan
cẩm mật thám, thanh tra mật thám lúc đó? Và mặc dầu dù biết có các thứ a
dăng mật thám, mật thám phụ, chỉ điểm, xú doóc thay hình đổi dạng với
các thứ quần áo mặt mày, nghề ngỗng, ngày đêm chia nhau chực chõm từ
hai đầu đường đến nhà báo, canh gác và ghi tên tất cả những ai ra vào lên
xuống nhà báo... biết cả như thế mà người ta vẫn cứ lên xuống ra vào để
không những chỉ mua sách báo mà còn tìm hiểu trình bày, nhờ cậy sự giúp
đỡ chỉ bảo, rồi đưa tin, mách chuyện, góp tiền quyên giúp cho tòa báo.
Toàn những công việc vào các loại phản đối, tố cáo, yêu sách, v.v... không
làm vừa ý, vui lòng các nhà cầm quyền đương thời một tí gì cả!
Tôi đã gặp anh C., anh Nh., anh Tr., anh Ch. Các anh đều đã qua các
nhà tù độc ác, tàn bạo và dã man nhất của thuộc địa Đông Dương. Anh Tr.,
và anh Ch ở thường trực nhà báo. Ch. người cùng quê ở Nam Định với tôi.
