Chúng tôi ở một gian gác có đủ tủ sách và bàn viết. Gian trong là nhà
thờ lặng lẽ, nền nếp, bề thế. Trước phòng chúng tôi là sân thượng trông
thẳng xuống chỗ tàu điện và cửa chính chợ Đồng Xuân. Trên sân thượng
này, có những buổi chúng tôi đi chơi khuya về, không chuyện trò với nhau
nữa về các thứ Liêu trai chí dị, Kim cổ kỳ quan, Đỗ Phủ, Lý Bạch, Nguyễn
Du, Đoàn Thị Điểm, Hồ Xuân Hương, Cao Bá Quát, Nguyễn Khuyến, Tản
Đà, Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Vũ Trọng Phụng, Thạch Lam, ca dao, tục ngữ,
Maxime Gorky, Romain Rolland, v.v..., thì chúng tôi xoay trần mà hát
toáng lên. Chúng tôi hát những bài Toàn thế giới sấm đã nổ vang rền, Bớ
công nông phất cờ lên, mà tôi có cái hãnh diện đã học thuộc do các anh Ch.
và Tr. ở Hải Phòng dạy, nay dạy lại ông bạn Như Phong rất mèng, về hát
nọ, tuy tôi cũng vào loại hát kha khá là tồi vậy.
Đúng vào những ngày cuối xuân sang hè 1938.
Càng về các cửa ô, càng xa các phố chính của Hà Nội, không khí của
cuộc biểu tình vừa diễn ra càng thấy lớn mạnh lạ lùng. Không phải chỉ ở
những câu chuyện rất khác nhau, những điều bàn tán hết sức ngạc nhiên,
những sự việc gần như không tưởng tượng, lường ước được. Mà còn chính
ở những nét mặt, những giọng nói, những bước chân của mỗi người đều có
một cái gì bừng bừng, cuồn cuộn, xô đẩy nhau như muốn băng tràn đi,
vùng mạnh và mở rộng thêm nữa cái không khí đã nhóm lên ngùn ngụt
trong người mình, chung quanh mình.
Vẫn còn những tốp, những nhóm, những đám, những đoàn... Vẫn
thành hàng đi như trong đội ngũ... Thợ máy ở các nhà máy lớn, các xưởng
to, thợ thủ công, các ngành dệt, ngành giấy, ngành thêu, đan, rua, giày, mũ.
Thợ Hà Nội và cả Hải Phòng, Nam Định, Hà Đông, Bắc Ninh. Và những
nông dân chung quanh Hà Nội, những đại biểu ở các tỉnh xa... Rất nhiều
đám đi lẫn vào nhau mà chuyện trò không có chút gì xa lạ vướng vấp cả.
Mặc dầu mật thám và cảnh sát cố sức ngăn cản, chia xé ra, nhưng trên
cầu sông Cái, vẫn từng đoàn, từng đám, từng tốp cứ nối tiếp nhau rầm rập
