ống cao bay như phướn, tay cầm dao và cầm cả sách bút của Oắt mà réo
gọi và chửi Oắt.
Năm ấy bà Oắt gần năm mươi tuổi. Bà thôi việc, chủ nhà máy cho đâu
được ba mươi đồng bạc và sáu thước vải. Người "cu li" này đứng máy như
thế có hơn hai mươi năm, từ cái ngày nhà máy mới mở, trẻ con đàn bà bị
bắt vào làm, sợ máy, sợ nhà máy như sợ nhà tù, sợ beo, sợ cọp...
Mẹ tôi dọn một quán dưới gốc đa bên đường ở ngõ nhà bà Oắt. Bán
quà bánh diêm thuốc lào. Phía bên đường là làng An Đà. Người làng vừa
làm ruộng vừa đi làm ở bến tàu to Sáu Kho. Chiều chiều ông cụ Hương bên
An Đà thường bảo cháu cầm nậm ra hàng mẹ tôi mua rượu và mấy xu kẹo
bột. Ông cụ Hương cấy được hơn năm sào ruộng công. Bà cụ, con trai, em
dâu đi làm Sáu Kho. Một ngày chủ nhật cả nhà đương quây quần ăn cơm
thì còi báo động "Máy bay Mỹ!... Máy bay Mỹ!...". Máy bay Mỹ thật! Và
lần đầu tiên đến Hải Phòng. Mọi người còn đương tò mò, ngơ ngác thì bom
nổ rầm trời, chuyển đất. Một sự kinh khủng lần đầu tiên dội xuống ngay
trên đầu mình. Mười lăm phút sau. Máy bay đã kéo đi, nhưng cảnh vật và
mọi người vẫn còn như chết lịm, trời đất rùng mình, đen mù đen mịt. Mãi
sau người trong làng trong xóm ở các ngõ ngách bờ bụi, cống rãnh mới
chui ra. Có tiếng khóc tiếng kêu gọi thất thanh. Bom thả trúng giữa sân nhà
cụ Hương. Bác Hương gái bế đứa con bón cơm cho nó bị hơi bom xì vào
cháy đen như than. Xương thịt hai mẹ con dính vào nhau tưởng như một
người có hai đầu, một đầu người lớn đàn bà trụi trọc và một đầu trẻ con chỉ
còn nửa mặt, bết vào bên vú mẹ, và hai bộ chân tay... Cả gia đình, chín con
người ấy còn lại hai người. Đó là cụ Hương, bà cụ đi làm kho về muộn, còn
ra ao rửa chân tay. Và thằng bé trên con bé út bữa ấy bị mẹ mắng, cốc cho
một cái, dỗi cơm bỏ ra ngõ...
Hôm ấy là ngày 9 tháng 8 năm 1942.
... Tất cả cuộc sống nọ càng trĩu xuống ngòi bút của tôi.
