không được đi xem! Mấy tủ sách đó bán lại cho một hàng thêu. Tôi đã lớn,
vừa phần không còn thể nào có được một đồng bạc ký cược và hàng ngày
dù chỉ trả một xu thuê, nên tôi không còn nhòm ngó tơ tưởng đến những
quyển truyện mà mỗi khi chợt nhớ lại, hay nghe ai nhắc tới, thì trong tâm
trí cứ bâng khuâng, cồn cào vô cùng.
Chao ôi! Một xu! Một xu mà mua được những một cái bánh tây đã ủ
trong thúng có hộp than nóng bỏng và đậy mấy lần bao tải, nhai cứ giòn
tan, lại còn được giội thêm thìa nước mắm pha giấm múc từ cái liễn ngâm
ngập những miếng giò, miếng chả trâu thái mỏng. Hay một cái bánh bằng
bột gạo trộn với khoai lang nạo, có hai nửa tôm khô ấp lên rán, vớt ở chảo
còn reo xèo xèo cắt ra làm sáu miếng, tha hồ ăn với rau muống chẻ và rau
thơm: Bánh tôm! Phải! Bánh tôm. Mời nhau ăn phải là những bạn kết nghĩa
đồng sinh đồng tử, hoạn nạn gian nguy không bỏ nhau. Khi mời, chủ bánh
phải bấu hai ngón tay giữ chặt lấy bánh làm cữ, đút vào miệng cho người
anh em, và chờn chợn chỉ sợ cái hàm răng thiếu kỷ cương tiết chế nọ cắn
vội, cắn cố, cắn quá, hập nghiến đi mất cái để... cầm bút!
Về chuyện người chủ hiệu sách cuối cùng nọ, tôi nghe phong thanh
rằng trong nhà có người làm cộng sản, hiệu không được mở nữa, bị mật
thám bắt rồi tòa án xử tù nặng lắm. Anh là con lớn ông cụ chủ nhà, người
gầy yếu, đôi mắt rất sáng, cách ăn nói và vẻ người như kiểu một thầy giáo
trẻ có đầu óc và tư cách thời bấy giờ. Cũng từ đó, tôi không còn biết những
pho truyện, những quyển sách mà tôi gần như thuộc lòng kia bán lại cho ai,
và cũng không được trông thấy, được cầm đến những trang chữ vàng xỉn,
chi chít, can vá giấy bóng, bìa dày cộp, hôi sì. Những quyển truyện quyển
sách sao mà mê say, mà quyến rũ, có những thế giới những xã hội, những
sự việc, những tên người kỳ ảo vô cùng, làm tôi cũng như bao nhiêu kẻ
phải ghi nhớ đến tận lúc mê sảng, sắp nhập quan!...
Không phải chỉ trong khi đọc truyện, mà bao năm sau, tôi vẫn còn
nhập vào các nhân vật của nó.
