nhưng đường sá vắng lặng hẳn đi. Không khí nặng nặng. Tâm trí và gân cốt
nhiều người rần rật và càng ngày càng căng thẳng vì đón đợi.
Cho đến chín giờ, ở khu Đấu xảo vẫn chỉ loáng thoáng mấy người
trong ban tổ chức cặm cụi bố trí diễn đàn, treo băng biển khẩu hiệu và cờ.
Người nào ở Hà Nội có việc qua đây đều đi vội đi vàng. Hay ai mà ra dáng
tự nhiên, ung dung thì vẻ mặt cũng vẫn không giấu được sự xét nét, hồi
hộp. Mật thám, đội xếp đứng gác ở các ngã tư ngã ba đổ về đây và suốt dọc
đường từ cửa nhà ga, qua Sở mật thám đến ngã tư đường phố Huế, cứ rình
rình giữ người đi đường lại, hoặc không bắt thì cũng ghi họ vào sổ đen.
Ngay cả những người coi việc sửa soạn trang hoàng ở chỗ diễn đàn và chỗ
các đoàn quần chúng đến mét tinh, họ là những công nhân, thanh niên dân
chủ phần nhiều đã chạm trán với cả mật thám Tây và tam tứ phen bị giữ ở
Sở mật thám, bị bắt trong những cuộc đình công, biểu tình, bãi thị, thế mà
cũng có nhiều người ra chiều lo ngại.
Khu Đấu xảo rộng quá, hết tòa này đến lớp khác. Cạnh đường đây là
Sở mật thám. Những dãy xà lim, dây thép điện ở ngay bên kia. Rồi cách
đây một ngã tư, đằng trước mặt là khu tòa án và đề lao Hỏa Lò. Những bức
tường đá đề lao quét hắc ín, sần sùi, cóc cáy như những bộ mặt quỷ. Chòi
gác, dây điện chót vót chằng chịt. Hai tấm cổng sắt đề lao tán bù loong và
cũng quét hắc ín mỗi khi hé mở lại làm tối rầm cả mắt người nhìn. Hai tấm
cổng ấy như sắp cười rít lên để đón những chuỗi người bị xích từ tòa án
giải sang, mà cổng sau của nó mở thẳng ở ngay trước cổng đề lao, tựa như
cái hom chụp vào cái giỏ vậy. Còn cả cái khu tòa án nọ tuy nguy nga đồ sộ,
cổng mở toang, tường hoa, vườn cỏ cây cao, bóng mát, nhưng lại nghiệt
ngã như những thành những núi vây đè xuống người ta.
Tòa gác nhà Đờvanhxy trông bao quát cả khu Đấu xảo, khu Sở mật
thám, khu tòa án và đề lao Hỏa Lò. Đứng ở lan can hay ở cửa sổ, khuất sau
giàn hoa leo, lại thêm chiếc ống nhòm, Đờvanhxy có thể nhìn thấy rõ mặt
mũi từng người ở trên diễn đàn cuộc mét tinh hay ở bất kỳ chỗ nào trong
