chúng nó vẫn chưa về nghỉ. Chấn lết người, nghển đến nhìn qua khe cửa.
Phán Bảo vẫn ngồi hai cánh tay khuỳnh trên dựa ghế. Trước mặt nó là đồng
chí công nhân trong công hội đỏ nhà Máy sợi và đồng chí trong tỉnh ủy, tay
bị xích, quần áo rách nát, gầy giơ xương, các vết tím bầm và vảy máu đầy
mặt đầy lưng. Hai người ngồi lả dưới chân tường nhưng mắt vẫn nhìn lên.
Ánh điện chiếu loa lóa xuống mặt họ. Đêm khuya. Đã có tiếng gà gáy. Phán
Bảo dẽ dàng nói:
- Hà hà... các anh tưởng chỉ có các anh là đọc sách của chủ nghĩa Mác
phải không. Tôi cũng đọc cũng nghiên cứu chán ra rồi! Tôi còn đọc cả chủ
nghĩa của Xanhximông, của Phuriê của Ôen nữa. Ông thầy Mác của các
anh và cả đến các anh đều cho rằng các nhà tư tưởng và học thuyết nọ là
không tưởng. Thì chính ông thầy Mác của các anh và cả đến các anh mới
chính là không tưởng, là đại duy... tâm chủ nghĩa. Cái chủ nghĩa xã hội,
cộng sản của ông thầy Mác các anh nêu lên và các anh theo voi ăn bã mía
sẽ thắng lợi đấy, sẽ kiến thiết được đấy... thắng lợi, kiến thiết ở... cái nhà
bên kia kìa (Phán Bảo trỏ ngón tay sang nhà đề lao ở sau dãy xà lim). Phải!
Thắng lợi, kiến thiết với nhau ở bên ấy... Hay nói một cách khác (Phán Bảo
cười to hẳn lên) thắng lợi cuối cùng của cuộc đấu tranh này là ở tay chúng
tôi, ở những cái kia kìa (Phán Bảo trỏ ngón tay xuống những chày cao su,
thước đồng ba cạnh, hòm quay điện, ở dưới chân nó...) Phải! Thắng lợi cuối
cùng ở những cái vật chất tầm thường ấy... dã man, phản tiến hóa ấy...
Bánh xe đạp của Chấn càng chậm chậm. Bên mé đường vắng, Chấn
vẫn nghe thấy tiếng thở và tiếng nghẹn của cổ họng mình:
"Không thể thế được! Thắng lợi cuối cùng phải là về tay chúng tao, về
tay cách mạng. Đó là chân lý. Chân lý ấy, chúng mày không thể nào hiểu
được, và chúng mày có cố bưng bít chừng nào, chân lý cũng chỉ càng ngày
càng sáng tỏ. Bước đường lịch sử ấy là một sự tất yếu. Chúng mày có hết
sức cản trở bằng mọi cách thì bánh xe cách mạng vẫn nghiến nát chúng
mày mà đi lên. Xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa vẫn là bài anh hùng
