lửa đốt trong ruột trong gan vì hết tiền, hết gạo và công nợ. Cũng không
phải chỉ vì cái im lặng của một cảnh làm việc đến mụ cả người, rời rã hết
gân cốt, mà còn vì nhiều sự nung nấu khác nên cái chị Xim bé nhỏ, xanh
xao và ít nói kia đã thấy tâm trí như thế.
Chỉ còn ba ngày nữa là Một tháng Năm. Một tháng Năm năm ngoái,
Hải Phòng không có mét tinh biểu tình công khai rung chuyển như ngày
Một tháng Năm năm 1938 ở Hà Nội. Nhưng chỉ một tháng sau thì các nhà
máy lại nổ đấu tranh. Trước tiên, nhà Máy tơ của Xim lại đình công. Rồi
đến bến tàu to Sáu Kho. Rồi đến Sở dệt thảm Hàng Kênh của Đờvanhxy,
nay là xưởng dệt đồ len mà Xim cùng chị em đương nhận thêu rua các áo
để gửi gấp sang Tây. Không những công nhân chỉ đình công mà còn mét
tinh ngay trước tòa Đốc lý. Không những chỉ có công nhân Máy tơ là đông
nhất và lại đình công nhiều ngày nhất, mà cả công nhân bến tàu Sáu Kho và
ba sở kia cũng mét tinh. Sau cuộc mét tinh cả công nhân năm sở kéo nhau
đi tuần hành thị oai, hô khẩu hiệu cùng đường. Hàng phố, người đi làm về,
học trò, anh em kéo xe cũng giơ nắm tay hô theo, đón cuộc tuần hành diễu
qua. Đến khi cuộc tuần hành bị đội xếp, mật thám đem cả cam nhông và
thúc cả lính lê dương đàn áp, đánh người mình, định bắt người mình, thì tất
cả công nhân và quần chúng đường phố lại còn xông vào chống khủng bố
giữ lấy người, càng vững hàng ngũ, tràn đến Sở thanh tra lao động đòi phải
can thiệp với bọn chủ nhà máy, chủ hãng phải tăng lương và thi hành
nghiêm chỉnh các luật lệ lao động.
Tháng sáu và tháng bảy 1939.
Phải! Mới ngày tháng sáu và tháng bảy năm ngoái thôi. Ở những sở
đình công, không công nhân sở nào không trải qua nhiều thử thách. Lúc thì
bị đe dọa, lúc thì nghe phỉnh phờ, lúc thì bị gọi hẳn lên Sở mật thám tra hỏi
giam giữ. Có cuộc phải sang ngày thứ hai thứ ba. Nhà Máy tơ của Xim phải
sang đến ngày thứ sáu mới thắng lợi. Sau cuộc đình công của năm sở và
cuộc tuần hành thị oai cuốn theo cả quần chúng đường phố, nhiều nhà máy,
