cằm lẹm móm mém, da dẻ nhăn nheo mốc mác ấy. Tô chỉ mong được gục
trán mình, gối đầu mình lên cái mỏ ác xồm lông hay lên cái bên chân trái
gày teo ấy. Tô chỉ mong được xoa nắn hôn hít tất cả cái thân hình, tất cả da
thịt ấy và nói lên một câu như thế này thôi mà không thể được:
"Cha ơi! Con cũng là con của cha đây! Con là Tô, thằng Tô gày cùng
chiến đấu, tù đày với thằng Quất xi măng của cha, và cùng là đảng viên
Đảng cộng sản Đông Dương. Cha ơi! Cha hãy nhìn vào mặt con để vẫn
thấy hơi hướng ấm áp của thằng Quất. Cha hãy ôm lấy con để vẫn thấy máu
thịt của thằng Quất vẫn dạt dào! Cha ơi! Con cũng là con của cha! Thằng
Quất thứ hai của cha đây! Thằng bố thứ hai của thằng cháu Cam đây!".
... Chỉ như thế thôi mà không sao được! Cũng như mấy lần Tô đi qua
làng mình, Tô hẳn hoi được gặp mẹ Tô vậy. Làng Tô chính ở cái vùng mà
người cha già khi nhắc đến đã nghẹn ngào vì đau xót căm thù: làng Xuân
Cầu, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên của phong trào Bãi Sậy đã bị đàn
áp. Tô về hẳn cánh đồng thôn nhà, thấy mẹ Tô cũng đương hậm hụi ở bờ
ruộng. Cái giỏ cua đeo bên người, trời nắng như đổ lửa xuống bùn nước và
xuống đầu người mẹ. Đầu người mẹ chỉ có mỗi cái mê nón. Với cái mê
nón, bà mẹ lom khom một mình giữa cánh đồng chói chang ngun ngút hơi
nước, chỉ là một con cò con diệc hay một cụm cỏ may mà mắt người nhìn
chỉ lóa đi một giây là không thấy nữa. Vậy mà Tô cũng không được lội
xuống cái biển bùn nước mênh mông chói chang ngun ngút ấy mà ôm lấy
mẹ, mà nắm lấy bàn tay lấy cánh tay mẹ, áp mặt gục trán mình vào má vào
mỏ ác của mẹ và cũng hôn hít xoa nắn tất cả thân hình, tất cả da thịt và
cũng kêu lên:
- Bu ơi! Thằng Tô út ít khòm khày (2)của bu đây! Thằng con đi làm
cộng sản và đi đày Côn Lôn của bu đây! Bu ơi! Làm sao con được về nhà ở
với bu chỉ một chập tối, ăn với bu một bữa cơm độn ngô độn khoai nhưng
có canh cua cà ghém hay tôm bống, và được ngủ cạnh cái chõng của bu, bu
con đôi hồi với nhau đến gà gáy canh một... là con lại ra đi thôi!!
