Đúng mười giờ, đoàn ngựa nhà binh Nhật thả ở các bãi, các cánh đồng
vùng dưới đã về. Dạo này không thấy những quan cưỡi ngựa đeo gươm dài
vỏ mạ bạc, mạ vàng, buộc kim tuyến bện chỉ đỏ, đi ủng bóng lộng, ngồi cao
lênh khênh, mắt một mí nhìn lừ lừ không thèm biết những ai đi đất, qua
chân ngựa của mình. Chỉ có một người cưỡi ngựa, không gươm ủng gì cả,
cũng quần cộc đụp đũng, giày vải bít tất ngắn, lủng lẳng cái bình toong
đựng nước bên hông, cổ choàng một khăn bông màu nước dưa. Tất cả
những lính khác cũng ăn mặc như thế, đi lẫn trong từng đám ngựa, hò hét
ầm ĩ.
Những con ngựa màu nâu sẫm, màu lửa, màu gỗ mun đầu cao quá cả
những mái nhà lá bên đường, mông đùi béo ních, vừa đi vừa hí, chồm
chồm đuổi cắn nhau. Bọn lính đón trước chạy sau, mặt mày càng đỏ bừng,
mồ hôi có thể vắt ra cả ở lưng áo, ngực áo, cuống cuồng như mất trí. Vì họ
có thể què, có thể mù hay vỡ đầu dập mặt, chứ ngựa thì không thể được.
Toán đầu đến gốc đa thì dừng lại. Bãi chỗ bà cụ Xim ngồi tuy nép mãi
vào búi râm bụt và một bờ tre, nhưng vừa thoáng thấy tiếng ngựa và bóng
lính, bà cụ liền kéo ngay giành nước vào hẳn búi tre và quơ quơ các ghế
gọn lại một đống. Mấy toán cuối dồn lại ở bờ rào một tòa nhà xây toàn
bằng xi măng cốt sắt, tường mài nhẵn giả đá hoa, mái cong lợp ngói ống,
trông không ra đình cũng không ra chùa, cửa tròn và bán nguyệt, chấn song
không ra chữ thọ hay hình kỷ hà, gọi là kiểu mới nhất thời đó. Sau lưng nhà
này là một tòa gác ba tầng, kiểu khác hẳn, như một lô cốt hay chòi canh rất
nhiều cửa song sắt. Thượng tầng dựng tấm hình thống chế Pêtanh bề mặt
đến mười thước vẽ sơn dầu, dưới đó lắp một biển tôn cũng kẻ những dòng
chữ ghi lời tâm huyết của lão quốc trưởng "...Nhờ có sự bại trận mà mối
đồng tâm nhất trí của quốc gia được thắt chặt. Quốc dân nên hiểu rằng cơ
phục hưng đã bắt đầu mà các người đương noi theo đường chính"... Tuy
được kẻ trông người giữ và ở một chỗ râm mát nhất, bờ búi toàn tre ngà,
liễu và ô rô, nhưng đám ngựa này vẫn hí, vẫn chồm và cắn húc nhau. Bãi
cỏ đã lụi càng bị cày lên, ỉa đái bừa bãi.
