- Cậu giáo không ở đây với các cháu được mấy hôm vì nhà có công
việc, thì cố lưu lại ngày nay thôi. Dịp này mấy cụ cử, cụ tú bên sông sang
chơi, cả mấy cụ đều là những thâm nho vừa cũng là những kẻ giang hồ lạc
phách, đánh trống cô đầu và trống chèo nghe thật tuyệt vời! Còn hai
phường chèo bên ấy nữa: đào Mai với kép Bảy già, đào Lụa Vân Hà với
đào Lựu rỗ mà sắm các vai trong Lưu Bình Dương Lễ và Quan Âm Thị
Kính thì thật cụp! Cậu giáo phải về Hải Phòng âu cũng là lỡ một dịp vui
hiếm có đấy!...
Thiết Phủ đã chú ý đến Thanh, vì đánh hơi thấy Thanh có một cái gì
khang khác trong đời sống tư tưởng và sinh hoạt hàng ngày, cách biệt hẳn
với bọn thanh niên cùng trạc, bèn đặt tách cà phê pha đặc xuống, lập bập
cái điếu tẩu ở góc miệng nói như truyền phán:
- Nhà mô phạm khắc khổ của chúng ta cũng phải để ra một thời gian
giải trí chứ! Nhất là phải có một tham dự xã hội với quần chúng, thưởng
thức và nghiên cứu những giá trị tinh thần và nghệ thuật đã phản ảnh tâm lý
một xã hội, một chế độ chính trị ở như thế nào...
Thanh phải len lén lùi lũi đi lối cửa sau ra ngõ. Thấy bọn khách có đầy
tớ bưng khay, bưng quả đựng câu đối và bánh mứt ồn ào đi qua, Thanh dẹp
hẳn vào mép tường, nhường lối. Đến bến ôtô, Thanh càng bã người vì các
chuyện trò bàn tán về những cung cách buôn bán một vốn bốn lời và sự phú
quý hiển hách của những người đến ăn mừng ngày sinh của Đào Xuân
Hồng thức thời và sang trọng nọ. Ôtô vẫn chưa chịu chạy. Khách đông lắm
rồi. Tài xế và ét vẫn cứ díu lấy mấy ả hàng chuyến ở hàng phở to nhất bến
xe, bên trong, có một bàn đèn thuốc phiện và một bàn chắn người nằm,
ngồi, kề đùi sát cạnh nhau tưởng đến sập giường mất! Hiệu khách bán
thuốc bắc và tạp hóa ở cách đấy mấy nhà thì có những hai bàn đèn, khách
hút là lão thừa phái về hưu, hai ông phó lý và mấy người chạy việc trên
huyện. Hàng lòng lợn tiết canh ở cuối dãy cũng có bàn đèn, bàn tổ tôm và
bọn lính lệ, phu tuần và các lái lợn, lái gà. Hai hàng xén và hàng mã ở đầu
