mái hoạt động tốt hơn nhiều. Thị trường tốt ở chỗ chúng tạo điều kiện để
thuyên chuyển những nguồn tài nguyên có hiệu quả kém sang những nguồn
tài nguyên có hiệu quả cao. Nhưng thị trường lại không đảm bảo cho sự
thuyên chuyển này xảy ra. Cái đó phụ thuộc vào tri thức, kỹ nghệ và tinh
thần dám mạo hiểm của doanh nghiệp. Những yếu tố này phát triển mạnh
trong điều kiện thị trường hơn là trong điều kiện phi thị trường. Tuy nhiên
thị trường luôn cần phải được lèo lái cho đúng hướng. Nếu thị trường tạo ra
kết quả tốt nhất có thể được thì không thể tiếp tục có tiến bộ. Tiến bộ dựa
vào việc tìm ra một cách tốt hơn để thực hiện mọi công việc. Và điều đó
gồm cả cách thức chúng ta quản lý nền kinh tế thị trường tự do. Chúng ta
luôn luôn có thể cải thiện thực trạng bằng cách áp dụng Nguyên lý 80/20.
Doanh nghiệp tự do sử dụng nguồn tài nguyên không đến nỗi tệ nhưng
cũng không tốt lắm
Như nhà kinh tế chính trị người Pháp J-B Say đã nhận xét vào khoảng
năm 1800, ‘nhà doanh nghiệp chuyển các nguồn tài nguyên kinh tế ra khỏi
một khu vực có năng suất thấp sang một khu vực có năng suất cao hơn và
tạo ra sản lượng cao hơn’. Quá trình này chính là trọng tâm của Nguyên lý
80/ 20, vốn chỉ ra rằng thông thường có rất nhiều cái có thể cải thiện được.
Ngày nay quá trình này được gọi là “ác-bít”. Thị trường tự do tạo cơ hội
cho ác-bít, nhưng nó không tự động tạo ra ác-bít và chỉ ở những lĩnh vực
đơn giản nhất (chẳng hạn như giá trị tiền tệ quốc tế) thì ác-bít mới thực sự
tỏ ra hiệu quả và có tính thuyết phục.
Tập đoàn doanh nghiệp hiện đại, ở trong bất kỳ môi trường nào cho
phép cạnh tranh, có khuynh hướng gia tăng mức độ ác-bít, như J-B Say đã
từng quan sát thấy ở nhà doanh nghiệp. Thế nhưng, tiếc thay, hầu hết các
lãnh đạo công ty lại không phải là nhà doanh nghiệp; và cơ cấu công ty
càng phức tạp thì lại càng khó ác-bít hiệu quả. Các tập đoàn, đặc biệt là
những tập đoàn có nhiều hoạt động kinh doanh khác nhau (những tập đoàn
đa kinh doanh nắm quyền kiểm soát đại đa số các nguồn tài nguyên thị
trường tự do), là những liên minh gồm nhiều nhà điều hành khác nhau (có
hiệu suất hoạt động khác biệt nhau rất lớn) và nhiều phân khúc kinh doanh
khác nhau (có khả năng sinh lời rất khác nhau). Đây là lý do vì sao hiện nay
