ứng dây chuyền theo vòng tròn. Cuối cùng chúng đổ ập vào người anh ta từ
phía bên phải.
Phản hồi “tốt hơn trước khi xấu đi” đối với những sự can thiệp quản lý
chính là điều làm cho việc ra quyết định chính trị thường bị phản tác dụng.
Khi dùng từ “ra quyết định chính trị”, tôi muốn nói về tình huống mà các
nhân tố không thuộc về phẩm chất bên trong có ảnh hưởng đến việc ra
quyết định, chẳng hạn như xây dựng nền tảng quyền lực của một cá nhân,
hay “tạo một vẻ ngoài hoàn hảo” hay “làm vui lòng cấp trên”. Trong các hệ
thống phức tạp của con người, luôn có rất nhiều cách để làm sự việc có vẻ
tốt hơn trong ngắn hạn. Chỉ đến cuối cùng thì phản hồi bù trừ mới quay lại
tấn công bạn.
Cần phải chú ý đến từ “cuối cùng”. Sự trễ nhịp, như trường hợp các
quân cờ domino, giải thích tại sao người ta khó nhận ra những vấn đề hệ
thống. Một giải pháp đặc thù có vẻ rất phù hợp vì loại bỏ được các triệu
chứng ban đầu. Tình hình được cải thiện, thậm chí khó khăn có thể đã tan
biến. Mất đến 2, 3 hay 4 năm sau để khó khăn đó quay lại, hoặc những khó
khăn mới, còn tệ hại hơn, phát sinh. Lúc này, vì những người cũ đã đã
chuyển đổi công việc rất nhanh chóng, những người mới đến sẽ nhận lấy
những hậu quả đó.
4. Lối thoát dễ dàng thường dẫn đến điểm khó khăn cũ
Trong phiên bản mới của một câu chuyện ngụ ngôn của người Hồi cổ,
người khách qua đường bắt gặp kẻ say rượu đang lom khom bên dưới cột
đèn. Người khách tỏ ý muốn giúp đỡ và biết được là hắn đang tìm chìa
khóa nhà. Sau một lúc tìm kiếm, người khách hỏi “Anh đánh rơi nó ở
đâu?”. Kẻ say rượu là đánh rơi ngoài trước cửa. “Vậy tại sao lại tìm ở
