Forrester, một nhà tiên phong về máy tính đã thay đổi nhiều lĩnh vực để
phát triển điều mà ông gọi là “động lực hệ thống” (system dynamics). Jay
cho rằng nguyên nhân của nhiều vấn đề công cộng cấp bách, từ sự suy tàn
của đô thị cho đến hiểm họa sinh thái toàn cầu, nằm ở các chính sách rất
thiện chí nhằm làm giảm nhẹ chúng. Những vấn đề đó là các “hệ thống
thực sự” dụ dỗ các nhà hoạch định chính sách đưa ra các can thiệp nhằm
vào các triệu chứng bề mặt chứ không phải nguyên nhân sâu xa, từ đó tạo
ra những kết quả tốt trong ngắn hạn nhưng đi kèm với sự bất ổn trong dài
hạn, và càng làm tăng nhu cầu can thiệp theo triệu chứng (symptomatic
intervention) nhiều hơn.
Khi nghiên cứu đề tài tiến sĩ, tôi bắt đầu gặp những nhà lãnh đạo
doanh nghiệp đến thăm MIT để làm việc về suy nghĩ hệ thống. Đó là những
con người thâm trầm, nhận thức sâu sắc về sự bất tương xứng của các
phương thức quản lý đang thịnh hành. Không như các học giả, họ là những
trí thức dấn thân chứ không tách biệt, nhiều người trong số họ đã đang xây
dựng các loại hình tổ chức mới - các tổ chức phân quyền, cơ cấu mở hướng
đến sự giàu có và phát triển của người lao động cũng nhiều như hướng đến
thành công. Một số có những triết lý doanh nghiệp cơ bản dựa trên các giá
trị cốt lõi về sự tự do và tính trách nhiệm. Một số khác đã phát triển các
thiết kế tổ chức mang tính cách mạng. Tất cả có chung một cam kết và một
năng lực đổi mới mà tôi thấy còn thiếu trong những lĩnh vực khác. Dần dần
tôi nhận ra tại sao các doanh nghiệp là địa điểm đổi mới trong một xã hội
mở. Mặc dù những suy nghĩ theo kiểu cũ vẫn còn trong khối doanh nghiệp,
các doanh nghiệp có sự tự do để thử nghiệm, điều mà các khối giáo dục,
chính quyền và cả khối phi lợi nhuận không thể có được. Nó cũng có một
bảng kết quả kinh doanh rõ ràng, vì thế các cuộc thử nghiệm có thể được
đánh giá, ít ra lànguyên tắc, bằng các tiêu chuẩn khách quan.
Có nhiều lý do các doanh nghiệp quan tâm đến suy nghĩ hệ thống. Các
thử nghiệm táo bạo nhất thường bị sa lầy. Sự tự trị địa phương sản sinh ra
các quyết định có hại cho toàn thể doanh nghiệp. Thực hành “xây dựng tinh
