phát hành. Nếu như quan địa phương có ý kỳ thị người nào mà giấu bài đi
thì người ấy được phép lên tận Kinh tố cáo. Những đề mục đó xin kê ra như
sau:
1. Xin cho các trường quốc học, tỉnh học, các trường tư và các bài thi
Hương thi Hội đều chú trọng vào tình hình hiện tại, như luật lịch (21), binh
quyền, các chính sự về công hình lại lễ tất cả đều được nói thẳng, không
giấu diếm, có cái gì tệ hại, có cái gì hay ho, cái gì nên để lại, cái gì cần
thay đi, những cái cần thiết trước mắt, những cái có thể phân tích tỉ mỉ xác
đúng hợp thời, thì được coi là trúng cách, còn những chuyện cũ thì chỉ là
những thứ yếu.
2. Xin đặt các khoa hải lợi. Những người biết làm muối theo cách thức
mới, tìm ra các phương pháp chài lưới ghe thuyền đăng đó đánh cá, nuôi
cá, ướp cá, v.v... hay hơn các phương pháp cũ thì sẽ xét mà ban thưởng.
3. Xin đặt ra khoa sơn lợi. Ai tìm được khoáng sản mới như những mỏ
kim loại và ai nghĩ ra phương pháp dò tìm như thế nào, phương pháp luyện
kim như thế nào, phương pháp khai quật như thế nào, lại nghĩ ra những
cách hay để săn bắt tê giác, voi, để tìm của quý, để lấy gỗ rừng và các
nguồn lợi của núi rừng hoặc căn cứ vào địa phương gần chỗ mình ở vẽ
được đầy đủ hình thế những hang sâu rừng thẳm cao nguyên... đo đạc được
xa gần, rộng, hẹp, cao, sâu hiểm yếu ghi chú rõ ràng từng khoản một, rồi
đệ nạp lên trên, trên sẽ tùy mức độ xét lợi ích lớn nhỏ để ban thưởng.
4. Xin đặt ra khoa địa lợi. Phàm những nơi có đất hoang, không kỳ ở
rừng núi, hoặc ở bãi biển, hoặc ở doi sông cát bồi, hoặc ở hồ ao lầy lội,
một mặt có ai nghĩ ra phương pháp hay để khai phá bồi đắp đề phòng được
hậu hoạn, một mặt có ai xét thổ nghi ở đấy trồng thử các giống cây như
dâu, đay, lúa, đậu mà được tốt tươi khác thường thì cũng tùy theo lợi ích
mà ban thưởng.
5. Xin đặt ra khoa thủy lợi. Khoa này ích lợi rất lớn. Có ai nghĩ được
phương pháp mới như về đào kênh, đắp đập, hoặc giữ nước để phòng hạn,
hoặc tiêu nước để chống úng, hoặc dẫn nước từ xa về tưới ruộng, hoặc tìm
được mạch nước sâu để lấy nước uống, nếu dùng thử thấy kết quả, phương
pháp đó có thể truyền bá thì ban thưởng nhiều để đền bù công lao (như Tứ
