13
Phân tích các bản điều trần của
Nguyễn Trường Tộ ra bốn giai đoạn
lịch sử
T
a có thể chia các bản Điều trần của Nguyễn Trường Tộ thành bốn
giai đoạn:
I) Khi Nguyễn Trường Tộ ở Gia Định từ năm 1861 đến đầu năm 1866,
ông đã đệ đạt 7 bản điều trần: - Bàn về những tình thế lớn trong thiên hạ
(3.4.1863). - Bàn về tự do tôn giáo (29.3.1863). - Bài trần tình (13.5.1863).
- Kế hoạch duy trì hòa ước mới (18-24.3.1864). - Kế hoạch làm cho dân
giàu nước mạnh (20.6-18.3.1864). - Về việc mua và đóng thuyền máy (cuối
1864-đầu 1865). - Về việc đào tạo người sửa chữa thuyền máy (tháng
3.1865).
II) Khi có tín nhiệm với triều đình, Nguyễn Trường Tộ ra Huế và về
Nghệ An từ đầu năm 1866 đến đầu năm 1867, rồi đi Pháp, ông đệ đạt 19
bản điều trần: - Kế hoạch khai thác tài nguyên đất nước (tháng 2.1866). -
Về việc mua tàu London (tháng 2 hoặc 3.1866). - Thảo thư gửi Tây soái
(đầu năm 1866). - Tâm sự với Trần Tiễn Thành (19.3.1866). - Những việc
giám mục Hậu có thể giúp (17.5.1866). - Ngôi vua là quý, chức quan là
trọng (cuối tháng 5.1866). - Tình hình lương giáo ở Nghệ An (4.6.1866). -
Lại tâm sự với Trần Tiễn Thành (15.6.1866).- Bài bạt mừng đào xong Thiết
Cảng (giữa năm 1866). - Dùng Giám mục và linh mục vào việc canh tân
(18.8.1866). - Về việc học thực dụng (1.9.1866). - Phải tạm thời dựa vào
Pháp (3.9.1866). - Về khả năng lấy lại ba tỉnh đã nhượng cho Pháp
