5
Sứ đoàn Phan Thanh Giản đi Pháp
mưu cầu chuộc lại ba tỉnh
K
hoảng tháng 5 hay tháng 6.1863, Tự Đức "sai Hiệp biện Đại học sĩ
Phan Thanh Giản, Lại bộ tả tham tri Phạm Phú Thứ, Án sát Quảng Nam
Ngụy Khắc Đản đi sang sứ Tây Dương"
tức đi Pháp, nhằm mục đích
"phải nhất thiết đòi Pháp trao trả lại phần đất chiếm đóng cho bằng được.
Trường hợp họ từ chối thì phải kéo dài thời gian lưu trú tại Paris, để đợi cơ
hội thích hợp nhất, khởi đầu cuộc thương lượng mới. Cố gắng tạo dư luận
thuận lợi cho chúng ta tại Pháp, cũng phải nỗ lực làm cho các nhân vật
trong chính phủ Pháp mềm lòng đối với số phận của vương quốc chúng ta"
Trước khi sứ bộ Phan Thanh Giản lên đường đi Pháp, "vua Tự Đức
chảy nước mắt đoái bảo các quan rằng: đất đai ấy, nhân dân ấy, là công lao
của triều trước hợp tập mở mang để lại, nay nên đồng tâm giúp việc đừng
để thẹn cho ta, đừng để lo cho ta. Lại dụ các sứ thần rằng: quốc thư nên đệ
tới Quốc trưởng, chớ để cho người đương sự lấp liếm đi"
Sứ đoàn Phan Thanh Giản tới Pháp ngày 13.9.1863 và được vua
Napoléon III tiếp kiến trọng thể tại điện Tuileries - Paris ngày 5.11.1863 để
nhận quốc thư. "Trong thư Tự Đức yêu cầu xét lại một số điều khoản của
hòa ước (Nhâm Tuất), đối với ông quá nặng nề và khó lòng kham nổi, đặc
biệt là điều khoản liên quan tới việc nhường đất... Nhà vua đề nghị, để đổi
việc chuộc lại ba tỉnh, phía Việt Nam sẽ nhường thành Sài Gòn, một địa
điểm nào đó do người Pháp chọn lựa trong tỉnh Định Tường, bên ngoài
thành Mỹ Tho, cảng Thủ Dầu Một thuộc tỉnh Biên Hòa và đảo Côn Lôn.
