Cái thị trấn này gợi cho I-nha-chi-ép nhớ tới làng anh, và khoảng rừng
thưa thì hệt như khoảng rừng mà xưa kia anh thích chạy chơi hết giờ này
sang giờ khác, Cả con sông nữa cũng giống như con sông mà hồi còn nhỏ,
anh vẫn thường câu cá bống và những con cá chép con gầy guộc. Còn thửa
vườn, nơi bọn sĩ quan địch ăn uống và mở máy hát, lại càng làm cho anh
nhớ tới thửa vườn của Ma-ru-xi-a Pê-xô-si-na quá, Anh đã sống bao nhiêu
giờ phút êm đềm trong đêm tối cùng với Ma-ru-xi-a ở trong vườn! Anh nhớ
tới buổi chiều, qua đám lá cây sẫm màu có thể nhìn thấy những quả táo lưa
thưa, anh ngỡ như lại được nghe thấy những tiếng thở dài và tiếng cười êm
ái của Ma-ru-xi-a giống như tiếng thỏ thẻ dịu dàng của một con chim non.
Và lòng anh nóng ran lên trước sự hồi tường đó.
Trên thềm một căn nhà nhỏ, một cô gái trẻ mảnh khảnh hiện ra, chân đi
đất, đầu buộc một cái khăn tay trắng. Một tên Đức nói một câu gì với cô ta
rất to và ra hiệu bằng tay... Cô gái bước vào trong nhà rồi lại ra ngay mang
theo một vò nước... Một nỗi đau khổ ghê gớm, buồn bã và căm thù dâng
lên trong tâm hồn I-nha-chi-ép, Chưa bao giờ, cả trong cái đêm quân Đức
đốt cháy thành phố lẫn khi anh nhìn thấy những thôn làng bị tàn phá hoặc
trong trận tử chiến, chưa bao giờ I-nha-chi-ép có cái cảm giác giống như
bây giờ, trong cái ngày sáng sủa và yên tĩnh này. Những tên Đức đang nghỉ
ngơi trong cái làng Xô-viết ấy, chúng ghê gớm hơn nhiều so với những tên
Đức mà anh phải chiến đấu ngoài bãi chiến trường. I-nha-chi-ép đi khắp
trong rừng, lưng còng xuống, mồm nói khẽ, mắt nhìn quanh. Những khu
rừng xanh um ấy, những cây sến ấy, những cây trăn ấy, những cây bạch
dương ấy, những cây phong ấy, anh thuộc chúng lắm, anh thuộc chúng
chẳng khác gì chính ngôi nhà chôn rau cắt rốn của anh. Những cánh rừng
ấy, anh đã đi qua khắp, vừa đi vừa hát rống lên những bài ca mà cụ Bô-gát-
chi-ca đã dạy anh. Nằm dài trên đám lá khô loạt soạt, trước kia anh đã nhìn
trời, lắng nghe chim kêu ríu rít, anh đã ngắm nghía những thân cây phủ đầy
rêu, anh biết những chỗ nào là chỗ có nhiều quả "be" và nấm nhất, biết
những hang cầy, những hốc cây sóc làm tổ, những truông hoang dại vào
buổi hoàng hôn thỏ thường đến nhảy nhót giữa đám cỏ cao vút. Hôm nay,
bọn Đức ngồi hút thuốc trong những khu rừng ấy. Còn I-nha-chi-ép thì náu
