nói với họ về cuộc chiến đấu quyết liệt một mất một còn mà nhân dân
đương tiến hành.
Và anh em chiến sĩ đứng trong hàng lắng nghe, đầu cất cao, nét mặt bình
thản, nhìn thẳng vào người chính ủy với những con mắt minh mẫn của
những người đã thông suốt.
Trong những ngày giờ hiểm nghèo này, anh em chiến sĩ chỉ muốn biết
một điều: sự thật, dù nó đau đớn và đáng buồn đến mấy đi nữa. Và Bô-ga-
rép nói cho họ rõ sự thật ấy,
Một cơn gió lạnh báo hiệu mùa thu đến, đu đưa cành những cây cao. Sau
những buổi tiết trời nóng nực, sau những đêm giông tố u ám mấy tháng vừa
qua, sau những ngày và những chiều ngột ngạt râm ran tiếng muỗi, cơn gió
từ phương bắc thổi về báo hiệu mùa đông và những cơn bão tuyết, làm cho
người ta khoan khoái vô cùng. Nó như báo tin mùa hè oi ả và ngột ngạt đã
chấm dứt, khởi đầu một mùa khác. Cái cảm giác mới mẻ ấy, anh em cảm
thấy nó, có thể nói là bên trong người mình, gắn liền vĩnh viễn với những
lời nói của chính ủy, với ngọn gió lạnh làm tỉnh táo tâm thần.
Bô-ga-rép suốt đêm đó không ngủ. Anh đi tới một gò đất mọc kín những
cây thông cao và cuộn áo ca-pốt vào người, anh nẳm dài xuống đất, mắt
đăm đăm nhìn trời. Trời lành lạnh. Mặt trăng từ từ lên cao trên trời xanh.
Trong rừng, những ngọn cây đen sẫm, hành trình êm ả của mặt trăng trông
rõ lắm. Mặt trăng lớn đến nỗi những thân cây to nhất cũng không che nổi,
và vành trăng vàng khuất đi ở phía bên này thì lại hiện ra mỗi lúc một rộng
ở phía bên kia thân cây. Bô- ga-rép đã châm thuốc hút. Dưới ánh trăng,
khói thuốc trong vắt như thủy tinh. Bầu trời vắng vẻ. Ánh trăng làm các vì
sao bị chìm đi. Một làn sương mù xám xanh, cũng nhẹ như khói thuốc lá,
trải ra bên trên cây cối um tùm. Và người ta cảm thấy một tiếng xào xạc
đều đều dưới gốc những cây thông, tưởng như hàng nghìn con kiến đang đi
tha mồi trong đêm hôm khuya khoắt này: đó là những hạt sương đọng ở
ngọn những lá thông láng như dầu, đương rơi xuống từng giọt nhỏ. Nước
chảy theo những kẽ lá thông rỏ xuống những hạt sương như hạt ngọc tụ lại,
lóng lánh dưới ánh trăng sáng. Bô-ga-rép bỗng cảm thấy lòng buồn buồn
giữa lúc đêm khuya đẹp đẽ như thế này. Sương rơi lộp độp, ánh trăng lung
