Trong những đống thư từ tài liệu lấy của địch, Bô-ga- rép chỉ lượm được
hai bức thư -một bức của một người vợ trẻ viết cho chồng là lính và một
bức chưa gửi của một tên lính viết cho gia đình -trong đó mới có được một
ý nghĩ không dập khuôn, một thứ tình cảm không bị vấy tinh thần Phi-lít-
xtanh
đê tiện, hai bức thư đầy hổ thẹn chua xót trước những tội ác của dân
tộc Đức. Một lần, anh hỏi cung một sĩ quan Đức đã có tuổi, thời bình làm
giáo sư văn học. Hắn cũng tỏ ra là một con người có suy nghĩ, có một lòng
căm thù không thiếu phần chân thật đối với chủ nghĩa Hít-le. Hắn bảo Bô-
ga-rép:
- Hít-le không phải là một người sáng tạo ra những giá trị dân tộc mà chỉ
là một kẻ cướp đoạt. Nó đã cướp tình yêu lao động và nền văn minh công
nghiệp của dân tộc Đức, chẳng khác nào một tên cướp ngu dốt đi cướp một
chiếc xe hơi tuyệt đẹp, sản phẩm của nền kỹ thuật tiên tiến.
Bô-ga-rép nghĩ: "Không đời nào, không đời thuở nào chúng lại có thể
thắng nổi nhân dân ta. Chúng càng tính toán chi ly chính xác bao nhiêu,
càng tiến thoái đúng theo các quy luật số học bao nhiêu, thì chúng lại càng
bất lực không thế hiểu nổi vấn đề chủ yếu bấy nhiêu, cái thảm họa chôn vùi
chúng sẽ càng ác nghiệt bấy nhiêu. Chúng hăm hở chúi vào những cái
không đâu, những chi tiết, nhưng tư duy của chúng chỉ hoạt động trên hai
chiều. Trong cuộc chiến tranh do chúng gây ra, chúng mù tịt chẳng hiểu gì
đến những quy luật phát triển của lịch sử; chúng đã bị bản năng và bị một
thứ chủ nghĩa duy lý sơ lược chi phối, nên không sao hiểu nổi những quy
luật đó".
Chiếc xe hơi bon qua các khu rừng âm u, mát lạnh, qua những chiếc cầu
nhỏ bắc ngang những dòng sông ngoằn ngoèo, trong màn sương các thung
lũng, trước những mặt hồ phẳng lặng phản chiều các vì sao sáng rực của
bầu trời tháng tám mênh mông.
Anh lái xe nói nhỏ:
- Đồng chí chính trị viên còn nhớ - cậu chiến sĩ ngồi trên khẩu pháo mà
uống nước đựng ở mũ chứ? Ấy đấy, tôi nghĩ dễ thường đấy chính là chú em
tôi cũng nên. Giờ mới hiểu vì sao tôi lại chú ý đến hắn ta như vậy.
