Báo cáo viên, tham mưu trưởng và tham mưu phó, đại tá, tư lệnh trưởng
và chính ủy mặt trận, tất cả đều trông thấy mũi tên xanh lớn chĩa vào thân
mình to lớn của đất nước xô- viết. Với đại tá, nó thật có vẻ đáng sợ, dữ dội,
không gì cưỡng nổi, lao đi trên mặt giấy kẻ ô vuông, Tư lệnh trưởng thì biết
rõ hơn mọi người đứng xung quanh đồng chí về những sư đoàn và trung
đoàn dự bị, về những cánh quân bố trí sâu trong hậu phương và đang từ
phía đông tiến sang phía tây; đồng chí hình dung rất rõ những tuyến phòng
ngự, chiều sâu các nếp đất, những chiếc cầu mỏng manh ghép bằng thuyền
của quân Đức, những con sông nhỏ nước chảy xiết, những đầm lầy thụt lún,
nơi đồng chí sẽ chạm trán với xe tăng địch. Với đồng chí, chiến tranh
không phải chỉ tiến hành trên những ô bản đồ, đồng chí chiến đấu là chiến
đấu trên đất Nga, trên một dải đất bao phủ bởi những khu rừng âm u, những
đám sương mai, những buổi hoàng hôn mờ ảo, những ruộng gai trồng dày
không người cắt, những ruộng lúa mì mọc cao, những ụ rơm, những vựa
thóc, những xóm làng mọc trên những bờ sông khúc khuỷu, những vực khe
um tùm bụi rậm. Đồng chí nhìn rõ chiều dài những con đường liên xã và
những lối hẻm gập ghềnh, nhìn rõ những đám bụi, những trận gió, những
cơn mưa, những nhà ga nhỏ bị bom khoét, con đường lún ở những nơi tàu
tránh. Và mũi tên xanh kia không làm cho đồng chí khiếp sợ hay hoang
mang gì hết. Đó là một vị tướng vô cùng gan dạ, yêu quý nước mình, biết
rõ nước mình, một vị tướng nắm vững nghệ thuật chiến đấu. Đồng chí chỉ
mong muốn được tấn công. Vậy mà đồng chí lại đang phải rút lui, điều đó
làm đồng chí chán ngán.
Tham mưu trưởng là giáo sư ở học viện quân sự, có đủ mọi đức tính của
một nhà bác học, một người am hiểu các vấn đề chiến thuật và các giải
pháp chiến lược. Thông hiểu lịch sử chiến tranh, đồng chí vốn ưa phát hiện
những chỗ giống nhau và khác nhau giữa các chiến dịch hiện đại và các
trận đánh khác của các thế kỷ 20 và 19. Có đầu óc minh mẫn và chẳng giáo
điều tý nào, đồng chí đánh giá cao khả năng điều khiển chiến đấu của bọn
tướng lĩnh Đức, tính cơ động của bộ binh phát-xít và sự phối hợp khéo léo
của không quân phát-xít với lục quân. Đồng chí đang buồn vì quân ta phải
