Những chữ “Phụng thử” “đẳng nhân”
nay vừa học,
Thế mà đã được bao lời cảm ơn.
Dịch thơ:
Cùng hội, cùng thuyền nên phải giúp,
Viết thay báo cáo dám từ nan;
“Chiểu theo”, “thừa lệnh” nay vừa học,
Đã được bao lời bạn cảm ơn.(1)
NAM TRÂN dịch
VIẾT THAY BÁO CÁO BẠN CÙNG GIAM
Nguyên văn chữ Hán câu đầu bài thơ Đồng chu cộng tế nghĩa từ nan
(Cùng hội cùng thuyền việc nghĩa, lẽ khôn từ chối) Đồng chu cộng tế là
thành ngữ ý chỉ cùng cảnh ngộ hoạn nạn. Khi dùng thành ngữ này, có lẽ
Bác lấy ý từ Cửa địa của Tôn Tử chăng? “Phù Ngô nhân dữ Việt nhân
tương tác giả, đương kỳ đồng chu nhi tế, ngộ phong, kỳ tương cứu dã,
nhược tả hữu thủ (Người Ngô và người Việt từng ghét nhau, nhưng khi
cùng đi một chuyến đò, gặp gió bão, họ sẽ giúp đỡ nhau như thể chân tay).
Bác đã ví như những người tù tuy khác nhau về cảnh ngộ, nhưng khi đã vào
tù là cùng chung cảnh ngộ hoạn nạn, cùng hội cùng thuyền, trở thành nạn
hữu của nhau nên phải giúp đỡ nhau. Đó là thái độ của Bác đối xử với các
bạn tù, cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ. Từ đáy lòng, Bác sống chan hòa với
họ, Bác nhận thấy trong tình cảm chan hòa, chia sẻ, giúp đỡ là niềm vui tự
nhiên, chân thành cùng hội cùng thuyền nên phải giúp.
