Bị giải bộ ban ngày như thế, những tưởng ban đêm được một chút yên
nghỉ, thì lại còn tệ hại hơn: Suốt đêm không có chỗ ngủ yên, phải ngồi trên
hố xí đợi trời sáng Triệt hạ hựu vô an thụy xứ/ Xí khanh thượng tọa đãi
triêu lai. Thơ nói đúng sự thực, không nói sai mà cũng chẳng nói ngoa. Khi
người tù bị giải đến nhà lao Thiên Bảo thì tù nhân đã chật ních không còn
chỗ để nằm. Trong Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch,
Trần Dân Tiên kể: “Ban đêm cụ Hồ phải ngồi trên cầu xí ngay ở trong
phòng giam. Nhưng cụ vẫn không được yên ổn. Lâu lâu lại phải đứng dậy
nhường chỗ cho một người đi ỉa đêm”. Không chỗ nằm, phải ngồi trên hố
xí đợi trời sáng thì nỗi khổ đã đến cao độ, cùng cực lắm.
Bài thơ Sơ đáo Thiên Bảo ngục là một trong những bài thơ có nhiều
bản dịch, bản dịch nào cũng khá trôi chảy, giàu chất thơ. Tuy nhiên, có bản
dịch còn những hạt sạn, tuy giữ được âm điệu thơ nhưng lại không diễn
dịch được đúng cái thần của nguyên tác. Ví như hai câu thơ:
Triệt hạ hựu vô an thụy xứ,
Xí khanh thượng tọa đãi triêu lai.
Mà dịch là:
Lại khổ thâu đêm không chỗ ngủ,
Ngồi trên hố xí đợi ngày mai.
Thì quả là không ổn chút nào, bởi nghĩa trong nguyên tác là:
Suốt đêm lại không có chỗ ngủ yên,
Ngồi trên hố xí đợi trời sáng.
Hiểu hai chữ Lại khổ mang ý ca thán thì càng không chính xác. Như ta
biết, dù bị hành hạ, dù khổ cực đến mấy, có bao giờ Bác than thở đâu. Còn
