Phải ngồi trên hố xí đợi trời sáng.
Dịch thơ:
Năm mươi ba dặm một ngày trời,
Áo mũ ướt đầm, dép tả tơi;
Lại khổ thâu đêm không chốn ngủ,
Ngồi trên hố xí đợi ban mai.(1)
HUỆ CHI dịch
NGỒI TRÊN HỐ XÍ ĐỢI BAN MAI
Bài thơ Sơ đáo Thiên Bảo ngục (Đến nhà lao Thiên Bảo), theo thứ tự
sắp xếp trong nguyên bản Ngục trung nhật ký đứng sau bài Điền Đông, có
thể đây là hồi ức về quãng đường bị giải từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo chăng,
vì bấy giờ Bác đã qua Điền Đông rồi.
Đã hai tháng bị giam, bị giải (có lần đã bị giải đi, giải lại). Tuổi cao, bị
giải bộ 53 cây số trong một ngày, lại đi trong mưa gió, áo mũ ướt dầm, dép
tả tơi thì cực khổ vô cùng Nhật hành ngũ thập tam công lý/ Thấp tận y
quan, phá tận hài. Hài là thứ đồ dùng để xỏ chân đi, có hai loại: Một loại để
cho những người quyền quý, giàu có, sang trọng, người ta gọi là đi hài; còn
hài ở đây là dép, là giày mà mọi người đều sử dụng, dịch là dép hay giày
đều được, nhưng dép thì độ chính xác cao hơn. Chữ Hán có chữ hài sảo
nghĩa là dép bận đi đường núi.
Phải đi 53 cây số liền một ngày dưới trời mưa, mà đường đâu có bằng
phẳng thì dép (giày) đứt, rách là tất yếu. Nhưng cái đáng quan tâm, quan
ngại nhất, chính là tấm thân người tù tiêu điều, tiều tụy khi bị giải trên
quãng đường xa như vậy trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
