Bác: “Trong khi nhân dân Liên xô anh em đang dốc hết lực lượng vào cuộc
kháng chiến thần thánh, khi phát xít Nhật và Pháp đang hoành hành ở Việt
Nam, khi đồng bào ta đang quằn quại dưới hai ách áp bức, khi công việc
Đảng và Mặt trận Việt Minh đang nhanh chóng lan rộng ăn sâu vào quần
chúng nhân dân - mà mình thì phải nằm queo trong một phòng giam của
bọn phản động Trung Quốc. Sốt ruột biết bao”.
Quả là, trong ngục, người tù nhàn yếu mệnh (nhàn đến muốn chết), có
chí lớn, lòng mạnh mẽ muốn gánh vác việc to lớn - hùng tâm lại không
được vẫy vùng, không được sử dụng thì quả là bất trị nhất văn tiền chẳng
đáng một đồng chinh:
Ngục lý nhàn nhân nhàn yếu mệnh
Hùng tâm bất trị nhất văn tiền.
(Trong ngục người nhàn nhàn quá đỗi
Chí cao mà chẳng đáng đồng chinh.)
Một khi đã ý thức được tình cảnh hiện tại và nhận thức được thực tại
bên ngoài đang diễn ra, đang đòi hỏi trong lúc nhiệm vụ của mình lại bị
ngừng trệ, dở dang thì trong lòng bừng lên như lửa cháy, hẳn là người tù
này sẽ không chịu bó gối khoanh tay, nhất định sẽ tìm cách đấu tranh để
thoát tù nhập vào dòng thời cuộc. Lôgích của sự phát triển thông thường và
từ cách bộc lộ, bài thơ Nạp muội đã không dừng ở một nghĩa. Ngay việc
làm thơ cũng là một cách hành động rồi.
-----
(1) Bản dịch khác của Nam Trân:
Tráng sĩ đua nhau ra mặt trận,
