bên này và bên kia dòng sông toàn một quang cảnh campo, những trảng cỏ
thường gặp nhiều nhà hơn và các đàn gia súc lang thang.
Rất ít dấu hiệu báo cho người đi tàu biết đã tới Cuiaba: một đoạn kè lát đá
ngập dưới sông, và bên trên đó ta đoán ra hình dáng của xưởng vũ khí xưa. Từ
đó, một con phố dài 2 kilomet hai bên là những ngôi nhà thô kệch dẫn quảng
trường nhà thờ, màu trắng và hồn, sừng sững giữa hai hàng cây cọ vua. Bên
trái, nhà của đức giám mục; bên phải lâu đài của vị toàn quyền và, ở góc phố
chính, quán trọ - duy nhất vào thời đó - do một người Liban to béo điều hành.
Tôi đã mô tả Goyaz và tôi sẽ lặp lại nếu lại nói nhiều đến Cuiaba. Cảnh quan
không đẹp bằng, nhưng thành phố vẫn mang nét duyên dáng ấy, với những
ngôi nhà khổ hạnh, trung gian giữa lâu đài với lều tranh. Do địa điểm nhấp nhô
kiểu thung lũng nên từ tầng gác trên của các ngôi nhà bao giờ cũng nhìn thấy
một phần thành phố: những ngôi nhà quét vôi trắng, mái ngói màu da cam,
màu của đất, vây quanh những vòm lá của các khu vườn, những quintaes.
Xung quanh quảng trường trung tâm hình chữ L, một mạng lưới những ngõ
hẻm gợi nhớ lại thành phố thuộc địa hồi thế kỷ 18; chúng dẫn tới những bãi đất
bỏ hoang được dùng làm các trạm nghỉ cho du khách, tới những lối đi không rõ
rệt hai bên là những rặng xoài, chuối che những túp lều vách đất; tiếp đó, rất
nhanh chóng là nông thôn, nơi những đàn bò sắp ra đi hay mới từ sertão tới,
đang gặm cỏ.
Cuiaba được thành lập từ hồi giữa thế kỷ 18. Vào khoảng 1720, các nhà
thám hiểm thuộc giáo đoàn Thánh Paul, được gọi là những bandeirantes, lần
đầu tiên, tới vùng này; ở cách địa điểm hiện nay mấy kilomet, họ dựng lên một
trạm gác và các khu thực dân địa. Vùng đất này lúc đó là nơi cư trú của người
Anh-điêng Cuxipo, một số trong bọn họ chấp nhận phục vụ trong các cơ sở
khai hoang. Một hôm, một chủ đồn điền - tên gọi là Miguel Sutil - phái mấy
thổ dân đi kiếm mật ong rừng. Họ quay về ngay tối hôm đó, hai bàn tay đầy
những mảnh vàng cám thu lượm được trên mặt đất. Không chờ đợi thêm chút
nào, Sutil và một người bạn tên là Barbudo - lão Râu rậm - đi theo các thổ dân
