lực! - dạy cho ba người Paressi trở thành những thợ mộc có thể chấp nhận
được? Và trên bình diện khoa học, các nhà truyền giáo đã thật sự sưu tầm được
tất cả những gì đáng bỏ công bảo tồn. Liệu tôi có ngờ được cái cơ quan Bảo vệ
Thổ dân vô học đã viết từ Bororo với một dấu trọng âm trên nguyên âm cuối
cùng trong lúc một vị cha cố nào đó, cách đây 20 năm, đã xác định là phải đặt
ở nguyên âm trung gian? Còn về các truyền thuyết, họ có biết được trận Đại
hồng thủy, là bằng chứng Thượng đế đã không muốn họ mãi mãi là những kẻ
bị đày đọa. Tôi sắp đến sống ở chỗ họ, được thôi. Nhưng nhất là tôi phải tránh
làm ảnh hưởng đến công trình của các Cha: không tặng phẩm phù phiếm,
gương soi hay vòng cổ. Chỉ những chiếc rìu thôi; bọn lười biếng đó phải được
lôi kéo trở lại với ý nghĩa thần thánh của lao động.
Một khi được giải thoát khỏi những thủ tục ấy ta có thể chuyển qua những
việc nghiêm túc. Nhiều ngày trôi qua trong những gian sau trong cửa hiệu của
các thương gia Liban, được gọi là turcos: nửa là người bán buôn, nửa là người
cho vay nặng lãi, họ cung cấp dụng cụ kim khí, vải vóc và dược phẩm cho
hàng chục người họ hàng, khách mua hay những người được bảo trợ, mỗi
người sau khi có được một khối hàng mua chịu sẽ ra đi, cùng với mấy con bò
hay một chiếc thuyền độc mộc, tước đoạt những đồng mibrreis cuối cùng tản
mát ở trong rừng sâu hay dọc các con sông (sau 20 hay 30 năm sống cũng tàn
bạo như vậy đối với ông ta cũng như đối với những người mà ông bóc lột, ông
định cư nhờ vào những triệu đồng tích lũy được); ở nhà người làm bánh sản
xuất những bao bolachas, bánh hình tròn làm bằng bột không có men nhào với
mỡ: rắn như đá, nhưng khi nướng qua lửa lại mềm đi, rồi nát vụn ra do bị xô
đẩy và thấm mồ hôi bò, chúng trở thành một thứ đồ ăn khó tả, cũng hôi khét
như thứ thịt sấy đặt mua ở chỗ hàng thịt. Ông bán thịt ở Cuialoa là một nhân
vật buồn nhớ quê hương; ông chỉ có tham vọng duy nhất, và tất cả các cơ may
là nó chẳng bao giờ được thỏa mãn, liệu có một ngày nào đó, một gánh xiếc tới
Cuiaba không? Tuy nhiên, ông ta những mong vô cùng được ngắm một con
voi: “Bao nhiêu là thịt!...?
Cuối cùng là anh em nhà B…; đấy là những người Pháp, gốc đảo Corses,
định cư đã lâu đời ở Cuiaba, vì lý do gì thì họ không nói với tôi. Họ nói tiếng
