hiện của tính nhị nguyên đó. Rất đáng chú ý là mọi huyền thoại của người
Bororo đều thể hiện những người anh hùng Tugaré như những người sáng tạo,
những người khai sáng, những người anh hùng Cera như những con người
bình định và điều hành. Người Tugaré chịu trách nhiệm về sự tồn tại của các
sự vật: nước, các dòng sông, cá, thực vật và các đồ vật được chế tác, những
người Cera đã tổ chức sự sáng tạo; họ đã giải thoát loài người khỏi các quái vật
và chỉ định cho mỗi con vật một thức ăn đặc thù. Thậm chí có một huyền thoại
kể lại rằng quyền năng tối thượng xưa kia thuộc về người Tugaré, sau đó họ đã
nhường lại cho người Cera, tựa như tư duy thổ dân, thông qua sự đối nghịch
của hai phân nửa, cũng muốn giải thích bước chuyển từ tự nhiên buông thả
sang xã hội được thuần hóa.
Như vậy ta hiểu ra được cái nghịch lý bên ngoài cho phép gọi người Cera
nắm giữ quyền lực chính trị và tôn giáo là “yếu”, và gọi người Tugaré là
“mạnh”. Người Tugaré gần với thế giới vật chất hơn, người Cera thì gần với
thế giới con người dù sao cũng không phải là mạnh nhất trong hai thế giới ấy.
Trật tự xã hội không thể nào hoàn toàn chơi trò đánh lận được với tôn ty trật tự
của vũ trụ. Ngay ở người Bororo, người ta chỉ có thể thắng được thiên nhiên
bằng cách thừa nhận bá quyền của nó và phó cho các định mệnh của nó phần
của chúng. Trong một hệ thống xã hội như xã hội của họ, vả chăng cũng không
có sự lựa chọn: một người đàn ông không thể thuộc về cùng một phân nửa với
bố anh ta và con trai anh ta (bởi anh ta thuộc về phân nửa của mẹ anh ta): anh
ta chỉ là họ hàng một nữa với ông nội và cháu nội của anh ta. Nếu người Cera
muốn chứng minh quyền lực của mình bằng một mối thiện cảm đặc quyền với
những những người anh hùng sáng lập, thì cùng lúc họ đã chấp nhận rời xa các
nhân vật ấy bởi sự cách biệt thêm của một thế hệ. Trong quan hệ với các tổ tiên
bậc trên, họ trở thành những “đứa cháu trai”, trong khi người Tugaré là những
“đứa con trai”.
Bị huyễn hoặc bởi logic của hệ thống của họ, liệu những người thổ dân cũng
bị huyễn hoặc kiểu khác nữa? Dẫu sao, tôi đã không thể gạt bỏ được cái cảm
giác rằng điệu nhảy kết thúc siêu hình rực rỡ mà tôi vừa tham dự dẫn tới một
vở hài kịch bi thảm. Hội đoàn những người đàn ông muốn đóng vai những
