XXVI
TRÊN TUYẾN ĐƯỜNG DÂY
Ai đã sống trên tuyến đường Rondon, dễ dàng ngỡ là mình đang ở trên mặt
trăng. Hãy hình dung một lãnh địa lớn bằng nước Pháp và ba phần tư còn chưa
được khai phá; lang thang ở đấy chỉ có những nhóm thổ dân du cư thuộc số
những người nguyên thủy nhất ta có thể gặp được trên thế giới; và xuyên từ
đầu này đến đầu kia là một tuyến đường dây điện báo. Con đường mòn mới
khai phá sơ sài bám theo đường dây - gọi là picada - là vật chuẩn duy nhất suốt
bảy trăm kilomet, bởi vì nếu loại trừ một vài cuộc thám thính do phái đoàn
Rondon tiến hành trên phía bắc và dưới phía nam, thì ẩn số bắt đầu ngay từ hai
đầu tuyến picada, với giả định là chính vệt đường của nó cũng không thể nhận
ra được giữa rừng rậm. Đúng là có đường dây, nhưng chính nó vừa được mắc
xong thì đã vô dụng, căng ra trên những chiếc cột mà người ta không thay thế
khi chúng đỗ xuống mục ruỗng, là nạn nhân của lũ mối hay những người Anh-
điêng thay cho tiếng o o đặc trưng của đường dây điện báo là tiếng vo ve của
một tổ ong rừng đang hoạt động. Ở nhiều đoạn, dây kéo lê trên mặt đất; hay
được mắc lên những cây nhỏ bên cạnh. Dù trông có vẻ thật là lùng, tuyến
đường dây đã làm đậm thêm vẻ hoang vắng bốn bề chứ không làm dịu bớt nó
đi.
Những phong cảnh hoàn toàn trinh nguyên trưng ra một vẻ đơn điệu khiến
sự hoang tàn của chúng mất hết giá trị có ý nghĩa. Chúng khước từ con người,
tự tiêu biến đi trước cái nhìn của con người thay vì thách thức họ. Trong lúc
đó, giữa khu rừng cứ bắt đầu lại đến vô tận này, vệt cắt của đường picada, hình
bóng của những cây cột vặn vẹo, những hình vòng cung lộn ngược của sợi dây
nối chúng lại với nhau, trông như những đồ vật lạc lõng lơ lửng trong cảnh cô
tịch như chúng ta vẫn nhìn thấy trong những bức tranh của Yves Tanguy.
Bằng sự thừa nhận con người đã đi qua đây và sự phù phiếm trong nỗ lực
của y, chúng đánh dấu, còn rõ rệt hơn là giá không có chúng ở đấy, cái ranh
