rực trước những triển vọng khoa học do khoa tâm lý học của thế kỷ XIX mở
ra, ông đã dấn bước vào cuộc chinh phục tinh thần Tân Thế giới. Cuộc gặp gỡ
theo kiểu cú sét đánh sẽ nổ ra giữa ông và xã hội người Brésil, chắc chắn là
biểu hiện của một hiện tượng bí hiểm, khi hai mảng của một châu Âu già bốn
trăm năm tuổi - mà một số thành tố chủ yếu được bảo tồn, một mặt trong một
gia đình theo đạo Tin lành ở miền Nam nước Pháp, mặt khác trong một giới
quý tộc rất tinh tế và có phần suy tàn, sống mòn mỏi dưới các chí tuyến - đã
gặp nhau, nhận ra nhau và gần như lại gắn kết vào nhau. Sai lầm của Georges
Dumas là chưa bao giờ nhận thức được tính chất đích thực khảo cổ học của cái
tình huống này. Cái nước Brésil duy nhất mà ông đã biết cách quyến rũ (và
một thời gian ngắn ông tham dự vào quyền lực ở đấy đã gây ra ảo tưởng đó là
nước Brésil đính thực) là đất nước Brésil của những điền chủ đã từng bước
chuyển dịch khối lượng to lớn những nguồn vốn của họ vào những dự án đầu
tư công nghiệp có vốn nước ngoài, và họ tìm kiếm một cái vỏ bọc tinh thần
trong một chế độ đại nghị của sự hòa hợp; chính là những người mà đánh sinh
viên chúng ta, xuất thân từ khối người di cư mới đến hoặc từ những trưởng giả
ở nông thôn, gắn liền với ruộng đất và bị phá sản bởi những biến động của nền
thương mại toàn cầu, chua chát gọi là cái gran fino, cái kết thúc vĩ đại, có
nghĩa là cái tốt đẹp nhất. Điều kỳ lạ: việc thành lập Viện Đại học São Paulo, sự
nghiệp lớn trong đời Georges Dumas, hẳn phải đã cho phép các giai tầng
khiêm nhường này bắt đầu cuộc thăng tiến của họ do có được những tấm bằng
tốt nghiệp mở đường cho họ bước vào các vị trí trong hệ thống quản lý hành
chính, đến mức phái bộ đại học của chúng ta đã góp phần tạo ra một tầng lớp
tinh hoa mới, tầng lớp này sẽ tách rời chúng ta trong chừng mực Dumas, và
sau đó là Quai d’Orsay
, đã không chịu hiểu rằng đấy là công trình sáng lập
quý nhất của chúng ta, ngay cả khi nó dấn thân vào công cuộc lật đổ một chế đ
phong kiến hắn đã đưa chúng ta vào Brésil, nhưng một phần là để bảo lãnh và
phần khác là để làm thú tiêu khiển cho ông ta.
Nhưng buổi tối bữa tiệc Pháp - Mỹ hôm ấy, chúng tôi, các bạn đồng sự của
tôi và tôi - cùng các bà vợ đi theo chúng tôi - chưa hề biết đến vai trò chẳng hề
tự nguyện chúng tôi sẽ trình diễn trong sự phát triển của xã hội Brésil. Chúng
tôi còn quá bận tâm canh chừng lẫn nhau, và canh chừng những vấp váp vô
