Hai con thuyền độc mộc mượn của trạm, bốn tay chèo và hai người của đoàn
chúng tôi họp thành thủy thủ đoàn. Chúng tôi sẵn sàng lên đường vào chuyến
phiêu lưu ứng tác này.
Đối với nhà dân tộc học không có mong ước gì hào hứng hơn được là người
da trắng đầu tiên thâm nhập vào một cộng đồng dân. Ngay hồi năm 1938,
người ta chỉ có thể có được phần thưởng tối cao này trong một vài khu vực trên
thế giới, đủ hiếm hoi để có thể đếm trên đầu ngón tay. Kể từ đó, những khả
năng ấy lại càng thu hẹp hơn. Như vậy, tôi sẽ được sống lại cái trải nghiệm của
những nhà du hành xưa, và qua đó, sống lại trong cái thời điểm quyết định của
tư duy hiện đại, khi nhờ có những khám phá lớn, một nhân loại ngỡ mình đã
hoàn chỉnh và hoàn thiện thì đùng một cái. Tựa như một cuộc phản - phát hiện,
tiếp nhận được một báo hiệu rằng nó không phải là duy nhất, mà chỉ là bộ phận
của một tổng thể rộng lớn hơn, và để nhận biết được chính mình, trước hết nó
phải ngắm nhìn cái hình bóng không nhận ra được của mình trong tấm gương
soi mà một mảnh nhỏ đã bị lãng quên bao nhiêu thế kỷ, sẽ phóng chiếu, cho
mỗi mình tôi, những hình ảnh được rọi lại đầu tiên và cuối cùng của nó.
Niềm phấn khích ấy có còn thích hợp trong thế kỷ XX? Dù những người
Anh-Điêng ở Pimenta Bueno còn rất ít được biết, tôi cũng không thể chờ đợi ở
họ cú sốc mà các tác giả lớn đã nhận được: Léry, Staden, Thevet 400 năm
trước khi đặt chân lên đất Brésil. Những gì các ông ấy thấy hồi ấy, mắt chúng
ta sẽ không bao giờ còn trông thấy nữa. Các nền văn minh mà các ông là
những người đầu tiên được ngắm nhìn đã phát triển theo những tuyến khác với
những tuyến của chúng ta, trên đó, không phải chúng ta đã không đạt được đến
tất cả sự toàn vẹn và tất cả mức hoàn thiện thích hợp với bản chất của chúng,
trong khi các xã hội chúng ta có thể nghiên cứu hôm nay - trong những điều
kiện hão huyền nếu đem so với những điều kiện ưu thế hơn cách nay bốn thế
kỷ - chỉ còn là những thân hình còm cõi và những hình thù què quặt. Bất chấp
những khoảng cách mênh mông và đủ thứ trung gian (kỳ cục nhiều khi đến
ngỡ ngàng khi ta tái dựng lại được sợi dây chuyền của chúng) chúng đã bị hủy
diệt bởi cái tai biến quái dị và không thể hiểu nổi, là sự phát triển của nền văn
minh phương Tây, đối với một bộ phận rộng lớn đến thế và vô tội đến thế của
