plúp… tiếp đó là đoạn khởi hành, xen kẽ những lần hai nhịp đập khô khốc vào
mạn thuyền với những lần chèo: tra-plúp; tra-plúp; tra… cuối cùng là nhịp
chèo bơi đường trường, hai nhịp mái chèo mới cắm sâu xuống nước một lần,
lần tiếp theo được giữ lại, khẽ lướt ngang trên mặt nước, nhưng luôn kèm theo
một cú đập và tách rời với động tác sau bằng một cú đập khác: tra plúp, tra,
suỵt, tra; tra p-lúp, tra, suỵt tra… Những chiếc chèo lần lượt phơi ra như vậy,
mặt dẹt màu xanh rồi mặt màu da cam của chúng, trông cứ mỏng nhẹ như ánh
phản chiếu của những đàn chim vẹt lớn bay ngang sông mỗi lần lượn vòng lại
làm chớp lên những chiếc bụng vàng óng hay những mảng lưng màu xanh da
trời của chúng. Bầu trời đã mất đi vẻ trong suốt của mùa khô. Lúc bình minh,
mọi thứ nhòa đi trong một lớp xốp dày, là sương mù buổi sớm chậm chạp dâng
lên từ mặt sông. Đã nghe nóng, nhưng dần dần cái hơi nóng gián tiếp đó mới
định hình. Cái lúc đầu chỉ là một nhiệt độ mơ hồ trở thành tia nắng rọi vào
mảng này hay mảng khác trên mặt và trên tay. Ta bắt đầu biết được tại sao lại
ra mồ hôi. Sắc hồng mỗi lúc càng đậm. Những đảo nhỏ màu xanh xuất hiện.
Dường như màu sương mù dày đặc thêm trong khi nó chỉ tan đi.
Chúng tôi chật vật ngược lên thượng lưu và các tay chèo cần được nghỉ. Đi
thoát khỏi dòng nước mất cả buổi sáng chúng tôi móc mồi vào cuối dây câu
thô bằng quả mòng hoang và chỉ có việc kéo ra khỏi nước số cá cần thiết cho
bữa peixada, tức món súp cá vùng Amazone: cá pacus béo vàng cầm sống lưng
mà gặm từng lát, như ăn một miếng sườn; cá piracanjuba ánh bạc và thịt màu
đỏ; cá tráp đỏ chót, con cascudos vỏ cứng như tôm hùm, nhưng màu đen;
priaparas lốm đốm; mandi, piava, curim bata, jatuarama, matrinchão…;
nhưng phải coi chừng cá đuối độc và cá điện - puraké - câu không cần mồi,
nhưng điện phóng ra có thể giết chết một con la; và còn hơn nữa, người ta bảo,
là những con cá bé xíu, ngược tia nước, chui vào tận bàng quang của kẻ bất
cẩn thả mình theo dòng nước… Hoặc ta rình đợi, qua mảng lá mục màu lục
khổng lồ phủ kín bờ sông, cảnh náo nhiệt đột ngột của một bầy khỉ có vô số
tên: guariba hò hét, coatá tay chân nhẹ mỏng như màng nhện, capucin hay là
khỉ “có đinh”, zog - zog, một giờ trước bình minh đã đánh thức cả khu rừng
bằng những tiếng gọi của chúng: mắt to màu hạnh nhận, dáng cao, bộ lông
mượt và bồng lên, trông như một hoàng tử Mông Cổ; và tất cả các bầy khỉ nhỏ:
