nhân loại; nền văn minh phương Tây ấy đã sai lầm khi quên mất rằng nó còn là
bộ mặt thứ hai của mình, không kém trung thực và cũng không thể tẩy sạch đi
như bộ mặt kia.
Dù thiếu người, song những điều kiện của chuyến đi vẫn như trước. Sau
cuộc cưỡi ngang cao nguyên thật chán chường, tôi buông mình vào vẻ đẹp của
cuộc bơi trên một con sông tươi vui mà các tấm bản đồ còn chưa biết được
dòng chảy, nhưng mỗi chi tiết nhỏ nhất đều nhắc lại với tôi ký ức về những câu
chuyện kể mà tôi rất yêu thích.
Trước hết, phải lấy lại được thói quen của cuộc sống sông nước từng có ba
năm trước trên sông São Lourenco: kiến thức về các kiểu và những ưu điểm
tương ứng của các thuyền độc mộc - được khoét vào một thân cây hay làm
bằng những ván gỗ ghép lại - tùy hình thù và kích thước được gọi là montaria,
canoa, ubá hay igarité; thói quen ngồi xổm nhiều giờ trong làn nước ngấm qua
các khe gỗ và phải thường xuyên tát ra bằng một quả bầu nhỏ; hết sức từ từ và
cực kỳ thận trọng trong mỗi động tác do bị tê cứng và có nguy cơ làm lật úp
thuyền: água não tem cabellos, “nước nó không có tóc”, nếu bị ngã qua mạn
thuyền, chẳng có gì để níu lại được; cuối cùng, kiên nhẫn khi gặp các trở ngại
của lòng sông, bốc lương thực và hàng đã được xếp hết sức công phu, chuyển
chúng lên bờ đá cùng với thuyền độc mộc, để rồi lại tiếp tục công cuộc cách đó
vài trăm mét.
Có đủ loại trở ngại: seccos, đáy sông bị cạn; cachoeiras, ghềnh; saltos, thác.
Mỗi lần trở ngại nhanh chóng được những tay chèo đặt cho một cái tên gợi
nhớ: chi tiết phong cảnh như castanhal, palmas; một chuyện tình cờ khi đi săn
veado, queixada, araras; hay diễn đạt một liên hệ riêng tư của người đi thuyền:
criminosa “mụ thủ phạm”; encrenca, một danh từ không thể dịch nói cảnh “bị
kẹt”; apertada hora, “thời gian eo hẹp” (theo nghĩa từ nguyên là hiểm nghèo);
vamos ver “chờ xem”…
Vì vậy, cuộc xuất phát chẳng có gì mới lạ. Chúng tôi để cho các tay chèo
xếp đặt nhịp độ theo quy định: đầu tiên là một chuỗi nhịp chèo nhẹ: plúp, plúp,
