chè xanh Canada), hai điểm đối cực của khứu giác, ở giữa đó là thang bậc gam
màu những tiện nghi của nước Mỹ: từ chiếc xe ô tô đến buồng vệ sinh, đi qua
chiếc máy thu thanh, cửa hàng bánh kẹo và ống thuốc đánh răng; và tôi đã tìm
cách đọc cho ra, đằng sau cái mặt nạ phấn son, những ý nghĩ của các cô bán
hàng trong các cửa hiệu tạp hóa, váy dài màu hoa cà và tóc màu gụ sẫm. Cũng
chính ở đấy, trong khung cảnh khá đặc biệt của vùng Đảo lớn Antilles, tôi đã
nhận ra trước tiên những nét tiêu biểu của thành thị Mỹ: do lối xây dựng thanh
thoát, quan tâm đến hiệu quả và yêu cầu của người qua đường, trông bao giờ
cũng giống như một Triển lãm quốc tế đã trở thành thường trực nào đó, trừ phi
ở đây ta cứ ngỡ như đang ở trong khu Tây Ban Nha.
Sự ngẫu nhiên của các cuộc du hành đôi khi đem lại cho ta những tình thế
nước đôi như vậy đấy. Việc đã trải qua những tuần lễ của tôi trên đất Hoa Kỳ ở
Porto Rico khiến tôi từ nay sẽ gặp lại châu Mỹ ở Tây Ban Nha. Cũng như, khá
nhiều năm sau, do đã đến thăm trường đại học Anh đầu tiên của tôi ở trong
khuôn viên có những tòa nhà xây theo lối tân gothic kiểu Dacca, ở miền đông
Bengale, mà bây giờ tôi coi Oxford như một nước Ấn Độ đã thành công trong
việc chế ngự bùn lầy, ẩm mốc và cây cỏ xâm lấn tràn lan.
Viên thanh tra của F.B.I đã tới đây ba tuần lễ sau khi tôi đổ bộ lên San Juan.
Tôi chạy đến chỗ Hải quan, tôi mở nắp chiếc hòm, giờ phút thật là long trọng.
Một thanh niên lịch sự bước tới, rút một tờ phiếu bất kỳ nào đó, mắt long lên,
anh ta dữ dằn quay lại phía tôi: “Đây là tiếng Đức!” Quả vậy, đây là bản chú
dẫn tác phẩm kinh điển của von den Steinen, người tiền nhiệm nổi tiếng và xa
xôi của tôi ở Mato Grosso trung tâm, Unter den Naturvolkern Zentral -
Brasiliens, Berlin, 1894. Ngay lập tức dịu lại bởi lời giải thích này, vị chuyên
gia được chờ đợi bao lâu không quan tâm đến toàn bộ vụ việc nữa - Tốt, O.K,
tôi đã được chấp nhận trên đất Mỹ, tôi được tự do.
Phải dừng lại thôi. Mỗi biến cố bất ngờ nhỏ lại làm bật ra trong ký ức tôi
một chuyện khác. Một số chuyện, như chuyện các bạn vừa đọc, gắn với thời
chiến tranh, nhưng còn những chuyện khác kể ở phần trên thì diễn ra trước đó.
Và tôi có thể còn kể thêm những chuyện mới xảy ra, nếu tôi sử dụng trải
